Wieczór pamięci J. J. Szczepańskiego w 15. rocznicę śmierci

Zarząd Główny  Stowarzyszenia Pisarzy Polskich  zaprasza  20 lutego (wtorek) o 18.00 do Domu Literatury  na wieczór z okazji 15. rocznicy śmierci Jana Józefa Szczepańskiego znakomitego pisarza, świadka historii,  ostatniego Prezesa Związku Literatów Polskich  przed jego rozwiązaniem w stanie wojennym, autora "Kadencji",  współzałożyciela i pierwszego  Prezesa Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

W rozmowie udział wezmą: prezes SPP Anna Nasiłowska, i  Sergiusz Sterna Wachowiak

 Jan Józef Szczepański

Urodził się 12 stycznia 1919 roku w Warszawie, zmarł 20 lutego 2003 roku w Krakowie. Prozaik, reporter, eseista, scenarzysta filmowy, tłumacz.
Pisarz o najbardziej "męskim" ze wszystkich polskich autorów życiorysie, a przy tym chyba ze wszystkich najskromniejszy; żołnierz kampanii wrześniowej 1939, uczestnik ruchu oporu, partyzant, alpinista, żeglarz i podróżnik. Wybitny autorytet moralny: autor głębokich refleksji o laickich źródłach etyki ("Przed nieznanym trybunałem"), pisarz nieugięty wobec nacisków polityki, ostatni prezes rozwiązanego przez władze stanu wojennego Związku Literatów Polskich, do końca walczący o jego istnienie, co opisał w głośnej książce "Kadencja".

Jest autorem prozy wojennej: prostej opowieści o wrześniowej klęsce ("Polska jesień"), a przede wszystkim opowiadań partyzanckich ("Buty"), w których mierzy się krytycznie z heroiczną legendą "leśnych ludzi". Przejmująca jest także gorzka opowieść o życiu młodziutkiego polskiego powstańca z r. 1863, emigranta do Francji i niedoszłego zabójcy cara Aleksandra II ("Ikar", "Wyspa"). Szczepański był piewcą ludzi i spraw przegranych, bolesnych, niejednoznacznych moralnie, zdaje się niekiedy bezlitosny, nie oszczędza swym bohaterom drastycznych doświadczeń, obnaża ciemne i wstydliwe strony ich życiorysów. Uprawiał z równym powodzeniem powieść i nowelistykę. Umiał też opowiadać zabawne anegdoty - czasem fantastycznie zmyślone ("Portki Odysa"), czasem oparte na własnych życiowych przygodach, które traktuje bez żadnej celebracji ("Historyjki"). Wrażliwy na urodę świata i wielość kultur: rozliczne podróże opisał w serii reportaży z kilku kontynentów, był też wybitnym scenarzystą filmowym.

 

(...) w możliwościach literatury leży zarówno podsuwanie sromotnych usprawiedliwień, jak i rzucanie wspaniałych wyzwań. (J.J. Szczepański "Przed nieznanym trybunałem")

Twórczość

Książki:

• "Portki Odysa" (powieść), Warszawa: Czytelnik, 1954.
• "Polska jesień" (powieść), Kraków, WL, 1955.
• "Buty i inne opowiadania", Kraków: WL, 1956.
• "Pojedynek" (powieść), Kraków: WL, 1957.
• "Tombakowy pierścionek i inne opowiadania" (Współautor: B. Mańkowski), Warszawa: Czytelnik, 1957.
• "Dzień bohatera" (opowiadania), Warszawa: Czytelnik, 1959.
• "Zatoka białych niedźwiedzi" (reportaż), Kraków: WL, 1960.
• "Motyl" (opowiadanie), Warszawa: Czytelnik, 1962.
• "Do raju i z powrotem" (reportaże), Warszawa: Czytelnik, 1964.
• "Czarne i białe" (reportaże), Kraków: WL, 1965.
• "Ikar"  (powieść), Warszawa: Czytelnik, 1966.
• "Wyspa", Warszawa: Czytelnik, 1968.
• "Świat wielu czasów. Wrażenia z podróży do Ameryki Południowej", Kraków: WL, 1969.
• "Koniec westernu"  (reportaże), Warszawa: Czytelnik, 1971.
• "Opowiadania dawne i dawniejsze", Kraków: WL, 1973.
• "Rafa" (opowiadania), Warszawa: Czytelnik, 1974.
• "Przed nieznanym trybunałem" (eseje), Warszawa: Czytelnik, 1975.
• "Kipu"  (powieść), Kraków: WL, 1978.
• "Autograf" (opowiadania i dramat), Warszawa: Czytelnik, 1979.
• "Trzy podróże" (reportaże), Kraków: WL, 1981.
• "Trzy czerwone róże" (opowiadania), Kraków: WL, 1982.
• "Nasze nie nasze"  (reportaże), Kraków: Znak, 1984.
• "Kadencja" (wspomnienia), Kraków: Oficyna Literacka, 1986.
• "Kapitan" (powieść), Paryż: Libella, 1986.
• "Ultima Thule" (opowiadania), Warszawa: Czytelnik, 1987.
• "Maleńka encyklopedia totalizmu", Kraków: Znak, 1990.
• "Historyjki" (opowiadania), Warszawa: Czytelnik, 1990.
• "Mija dzień" (opowiadania), Kraków: WL, 1994.
• "Jeszcze nie wszystko" (opowiadania), Kraków: Baran i Suszczyński, 1997.
• "Wszyscy szukamy" (eseje), Warszawa: Biblioteka "Więzi", 1998.
• "Rozłogi", Kraków: WL, 2001.
• "Obiady przy świecach" (wybór opowiadań), Warszawa: Rosner i Wspólnicy, 2004.
• "Dziennik (dzienniki)", T. I 1945–1956, Kraków: WL, 2009; T. II 1957–1963, Kraków: WL, 2011; T. III 1964–1972, Kraków: WL, 2014; T. IV 1973–1980, Kraków: WL, 2015.
  
  "Jan Józef Szczepański nigdy nie był w partii, nigdy nie pisał tak, jak socrealizm dyktował, nie oddawał żadnych haraczy władzy, żeby się wzmocnić. Żadnych paktów. U niego była zgodność charakteru i czynów z tym, co pisał" – wspomina pisarz Marek Nowakowski w rozmowie z Krzysztofem Świątkiem.

---

Komentarze