Ci, którzy odeszli w 2023 roku
Ci, którzy odeszli w 2023 roku
Jak co roku święto Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny, to moment w którym wspominamy tych, którzy od nas odeszli z tego świata, z naszego życia...
Artyści, pisarze nie dość, że odchodzą, to zabierają ze sobą część tajemnicy, co stanowiło, że tworzyli, malowali, rzeźbili, pisali, występowali na scenie czy ekranie? Za odpowiedź niech posłużą nam ich dzieła, możliwość obcowania z nimi, ich nieustanna interpretacja, co powoduje, iż tak naprawdę ciągle są z nami...
Październik 2023
Johannes Kühn (ur. 3 lutego 1934 w Bergweiler, zm. 3 października 2023 w Hasborn) – niemiecki pisarz i poeta.W latach 60-70 pisał także dramaty, wiersze i baśnie, które początkowo nie cieszyły się dużym zainteresowaniem.Na początku lat 80. stopniowo zaprzestał publikowania wierszy. Jednak jego prace zostały opublikowane przez Ludwiga Hariga i spotkały się z bardzo pozytywnymi reakcjami. Jego życie zostało przedstawione w filmie Papier, Stift, Kaffee und Zigarren – Der Dichter Johannes Kühn z 2018 roku w reżyserii Gabi Heleen Bollinger.
Ireneusz Kania - tłumacz, 9 października, 83 lata. "W nocy zmarł Ireneusz Kania. Poliglota,wybitny tłumacz, pasjonat sportu, człowiek niezwykle skromny" - poinformował w poniedziałek miesięcznik „Znak”.Był tłumaczem i autorem ponad 60 przekładów z kilkunastu języków, a jego ogromny dorobek translatorki obejmuje pozycje z dziedziny religioznawstwa, filozofii, teorii kultury i nauki, a także literatury pięknej. Przełożył dzieła m.in. Umberta Eco i Tybetańską Księgę Umarłych. Był znawcą filozofii buddyjskiej i kabały.
Zmarła amerykańska poetka i eseistka Louise Glück, laureatka literackiej Nagrody Nobla w 2020 roku, a także Nagrody Pulitzera, poetyckiej Nagrody Bollingena i jednej z najbardziej prestiżowych nagród literackich w USA – National Book Award; miała 80 lat – podały w piątek amerykańskie media.Była "poetką lakonicznego, szczerego liryzmu", zafascynowaną grecką mitologią, filozofią, Szekspirem i Emily Dickinson; na jej styl wpłynęli Rainer Maria Rilke, T.S. Elliot, Robert Lowell i Dickinson - wspomnia zmarłą amerykańska telewizja publiczna PBS.
Wrzesień
Guðbergur Bergsson (ur. 16 października 1932 w Grindavíku, zm. 4 września 2023) – islandzki pisarz.Ukończył studia na na kierunku pedagogika, a następnie na Uniwersytecie Barcelońskim na kierunku literatura i historia sztuki. Nigdy nie pracował jako nauczyciel, jednak zajmował się tłumaczeniem literatury hiszpańskojęzycznej. Jest najbardziej znanym tłumaczem tejże w Islandii.Dwukrotny laureat Islandzkiej Nagrody Literackiej. W 2004 zdobył Nagrodę Nordycką Akademii Szwedzkiej. Guðbergur pisał głównie powieści łączące elementy realizmu, surrealizmu i absurdu oraz opowiadania.
W dniu 22 września 2023 zmarł Tadeusz Árpád Olszański, pisarz, dziennikarz, publicysta i tłumacz. Miał 94 lata. Tadeusz Árpád Olszański urodził się 28 sierpnia 1929 roku w Stanisławowie jako syn Polaka, Tadeusza Olszańskiego i Węgierki, Katarzyny Siménfalvy. W czasie II wojny światowej, jesienią 1943 roku rodzina przeniosła się na Węgry, przebywali tam jako uchodźcy, a Tadeusz uczęszczał do słynnego polskiego gimnazjum w Balatonboglár.W 2008 opublikował wspomnieniową książkę „Kresy kresów. Stanisławów”, obejmującą okres dzieciństwa spędzonego w Stanisławowie. W 2021 roku został uznany przez Kapitułę Plebiscytu za najlepszego dziennikarza prasowego z okazji 100-lecia ukazywania się "Przeglądu Sportowego", zorganizowanego przez Klub Dziennikarzy Sportowych.
Prof.Michał Głowiński - teoretyk i historyk literatury, językoznawca, 29 września, 88 lat.Był autorem przenikliwej analizy języka Marca ’68. Pracował w Instytucie Badań Literackich PAN, w PRL współtworzył Towarzystwo Kursów Naukowych – informuje w piątek wieczorem na Facebooku miesięcznik „Znak”. edakcja miesięcznika „Znak” powołała się na informację przekazaną przez rodzinę.
Sierpień
Nie żyje Tom Jones. Bez niego nie byłoby jednego z najsłynniejszych musicali na świecie. Miał 95 lat. Autor tekstów, reżyser i scenarzysta „The Fantasticks” - najdłużej emitowanego musicalu w historii. Pracował nie tylko przy „The Fantasticks”, który wystawiano przez 42 lata, ale miał na swoim koncie również inne przedstawienia na Broadwayu, m.in. „110 in the Shade” i „I Do! I Do!”.
W w Paryżu, w wieku 94 lat, zmarła Hélène Carrère d’Encausse, historyczka specjalizująca się w tematach rosyjskich i pierwsza kobieta stojąca na czele Akademii Francuskiej – podała agencja AFP, powołując się na informacje przekazane przez dzieci zmarłej. „W 1978 roku dokonała sensacyjnego wejścia na rynek wydawniczy książką „L’Empire éclaté” (pol. „Rozbite imperium”), w której przewidziała rozpad ZSRR w obliczu problemu mniejszości” – napisała AFP. Była członkiem Akademii Francuskiej od 1990 roku, a od 1999 roku jej stałym sekretarzem. Napisała kilka biografii, w tym Lenina, Stalina i Katarzyny II.
Z przykrością informowaliśmy za wydawnictwem FORMA, że 11.08.2023 r. zmarł szkocki poeta, tłumacz, eseista, wykładowca piszący po angielsku i francusku, m.in. autor FORMY Kenneth White [http://www.wforma.eu/white-kenneth.html]
Lipiec
Milan Kundera (zmarł 11 lipca 2023), czeski i francuski pisarz. W 1984 r. opublikował swoje najbardziej znane dzieło, czyli „Nieznośną lekkość bytu”. Urodził się w inteligenckiej rodzinie, jego ojciec Ludvík Kundera był wybitnym pianistą, a w latach 1948–1961 pierwszym rektorem Akademii Sztuk Scenicznych im. Leoša Janáčka w Brnie. Jego prace były tłumaczone na wiele języków, m.in. na angielski, niemiecki, hiszpański, grecki i polski. Wybitna postać światowej literatury.
Lech Jęczmyk - tłumacz i znawca literatury, 17 lipca, 87 lat. Prz\ełożył m.in książki Josepha Hellera, Kurta Vonneguta, Thomasa Bergera i Philipa K. Dicka, redaktor „Kroków w nieznane”, współorganizator straży w kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie, członek zarządu Polskiej Partii Niepodległościowej. Miał 87 lat. O śmierci Lecha Jęczmyka poinformował w mediach społecznościowych Wojciech Sedeńko, dziennikarz i popularyzator science fiction.
W wieku 94 lat zmarł prof. Marian Stępień, historyk literatury polskiej, krytyk literacki i publicysta, emerytowany profesor zwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego.Początkowo zajmował się literaturą romantyzmu, następnie skupił się na badaniach lewicowych nurtów w literaturze polskiej końca XIX i XX wieku oraz na studiach nad literaturą emigracyjną. Opublikował około trzydziestu książek autorskich. Jeszcze w czerwcu 2023 roku nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego ukazała się jego najnowsza publikacja pt. „Jarosław Iwaszkiewicz mniej znany”.
„Z bólem i poczuciem wielkiej straty przyjęliśmy wiadomość o śmierci Profesora Andrzeja Zieniewicza (1949-2023), byłego Dyrektora Centrum Polonicum i Kierownika Zakładu Literatury XX i XXI Wieku Uniwersytetu Warszawskiego” – napisano na facebookowej stronie Instytutu Literatury Polskiej UW. Zieniewicz miał 74 lata. W latach 1986-94 prowadził wykłady w Turcji na Uniwersytecie w Ankarze i na Uniwersytecie w Stambule. Na obu uczelniach założył Katedry Filologii Polskiej. Ponadto wykładał na uniwersytetach m.in. w Paryżu, Pradze, Ołomuńcu i Lwowie.
Martin Johannes Walser (ur. 24 marca 1927 w Wasserburg (Bodensee), zm. 26 lipca 2023 w Nußdorf, dzielnicy miasta Überlingen) – niemiecki pisarz. Od 1957 mieszkał nad Jeziorem Bodeńskim i zajmował się wyłącznie pisarstwem. W tymże roku za powieść Małżeństwa w Philippsburgu otrzymał nagrodę im. Hermanna Hessego. Małżeństwa w Philippsburgu uchodzą za jego najważniejsze dzieło. Był zaangażowany politycznie, zwłaszcza w kampanię polityczną Willy’ego Brandta, wojnę wietnamską i dążenie ku zjednoczeniu Niemiec. W 1981 został uhonorowany Nagrodą im. Georga Büchnera.
David Albahari (ur. 15 marca 1948 w Peciu, zm. 30 lipca 2023 w Belgradzie) – serbski pisarz żydowskiego pochodzenia. Ukończył studia na Uniwersytecie Belgradzkim. W 1982 otrzymał nagrodę Ivo Andricia za książkę Opis smrti (Opis śmierci). W 2012 roku przyznano mu Nagrodę Vilenica.
Czerwiec
Alain Touraine (ur. 3 sierpnia 1925 w Hermanville-sur-Mer, zm. 9 czerwca 2023 w Paryżu) – francuski socjolog. ouraine stał się znany dzięki swym pracom poświęconym socjologii pracy. Rozwinął następnie socjologię działania, by zbadać proces, który zachodził w społeczeństwach industrialnych stających się społeczeństwami postindustrialnymi
Carol Higgins Clark (ur. 28 lipca 1956 w Nowym Jorku, zm. 12 czerwca 2023 w Los Angeles) – amerykańska pisarka powieści kryminalnych, córka Mary Higgins Clark.
Cormac McCarthy - pisarz i scenarzysta, 13 czerwca 2023. „Cormac McCarthy, być może największy amerykański powieściopisarz moich czasów, zmarł w wieku 89 lat. Przeżył wiele lat i stworzył wiele dzieł, ale wciąż opłakuję jego odejście” – napisał na Twitterze Stephen King.
15 czerwca 2023 r. w wieku 80 lat zmarł Bohdan Urbankowski, jeden najwybitniejszych i najwszechstronniejszych pisarzy polskich: poeta, dramaturg, prozaik, historyk i filozof; twórca ruchu Nowego Romantyzmu. Laureat nagrody IPN Kustosz Pamięci Narodowej – podaje w czwartek IPN.
17 czerwca, zmarł nagle Andrzej Nagraba, zasłużony wydawca, długoletni dyrektor handlowy wydawnictwa Wiedza Powszechna. W branży księgarskiej zadebiutował w 1954 roku, podczas jednego z kiermaszy organizowanych przez Warszawski Dom Książki.
"Dziś po południu zmarła Maria Bojarska, Marysia. Historyczka teatru, autorka m.in. biografii Mieczysławy Ćwiklińskiej” – napisał w poniedziałek wieczorem na Facebooku przyjaciel zmarłej pisarki, ostatniej żony Tadeusza Łomnickiego, kierownik literacki Teatru Żydowskiego Remigiusz Grzela. Bojarska miała 70 lat.
Maj
Jerzy Redlich (ur. 20 kwietnia 1931 w Wieliczce, zm. 5 maja 2023 w Warszawie) – dziennikarz i tłumacz języka rosyjskiego, wieloletni korespondent w Rosji i jeden z twórców kultowych „Listów o gospodarce
Petruška Šustrová (ur. 18 maja 1947 w Pradze, zm. 6 maja 2023 tamże) – czechosłowacka dysydentka, czeska tłumaczka i publicystka, polityk. Zajmowała się tłumaczeniami, głównie z języka angielskiego i polskiego. Była członkiem Rady Programowej Forum Polsko-Czeskiego
9 maja, po walce z rakiem przełyku, zmarł Martin Amis, angielski powieściopisarz, eseista i scenarzysta. W 2021 roku nakładem Domu Wydawniczego REBIS ukazała się jego ostatnia powieść pt. „Opowieść wtajemniczonego”. Wcześniej ukazały się także: „Lionel Asbo. Raport o stanie państwa”, „Nocny pociąg”, „Strefa interesów” oraz „Martwe dzieci”. Pisarz był znany z tego, że nie zwracał uwagi na konwenanse — krytycy i czytelnicy doceniali niezależność jego twórczości.
Kwiecień
Krzysztof Karoń (ur. 3 lutego 1955 w Tomaszowie Mazowieckim, zm. 22 kwietnia 2023 tamże) – polski historyk, publicysta, filozof, pisarz, naukowiec, nauczyciel, bloger, youtuber, autor cyklu wykładów „Program Wiedzy Społecznej”. Popularyzator własnej teorii, według której za „wyższe sfery” psychiki, które nazywał „ukulturowieniem” człowieka, odpowiada satysfakcja psychiczna, która według niego jest różnym doświadczeniem niż przyjemność zmysłowa mimo podobnej reakcji dopaminowej organizmu ludzkiego
Wojciech Pestka (ur. 27 listopada 1951 w Pionkach, zm. 3 kwietnia 2023) – polski poeta, prozaik i tłumacz. Debiutował na łamach dwutygodnika „Kamena” w 1972.
Anne Perry (ur. jako Juliet Marion Hulme 28 października 1938 w Blackheath, zm. 11 kwietnia 2023 w Los Angeles) – pisarka historycznych kryminałów, najbardziej znana z serii o Thomasie Pitcie oraz Williamie Monku. W 1954 roku, w wieku piętnastu lat, została skazana za udział w zabójstwie matki swojej przyjaciółki. Zmieniła nazwisko po odbyciu pięcioletniego wyroku.
Marzec
Nie żyje polski poeta i dziennikarz żydowskiego pochodzenia Aleksander Rozenfeld – informował w piątek „Kurier Lubelski”. Artysta przez lata był związany z Lublinem. Zmarł w piątek, 3 marca, w wieku 81 lat. Wiadomość o śmierci poety podał w piątek "Kurier Lubelski", powołując się na informację jego syna.
Stanisław Balbus (ur. 8 maja 1942 w Sieradzu. zm. 3 marca 2023 w Krakowie) – polski teoretyk literatury, badacz języka artystycznego; emerytowany profesor Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego; wykładowca teorii literatury na kierunkach filologii obcych (1969 – 1977) oraz na polonistyce UJ (1978 – 2002). W latach 1994 – 1996 p.o. kierownika Zakładu Teorii Literatury, 1996 – 2003 kierownik Katedry Teorii Literatury. Wykładał na Uniwersytecie w Göteborgu w 1988 r. Tutor Akademii Artes Liberales. Krytyk literacki (w latach 1967 – 1993). Od 2002 członek komitetu redakcyjnego półrocznika „Przestrzenie Teorii” (Wyd. Naukowe UAM, Poznań).
Japoński prozaik, aktywista pokojowy i antynuklearny Kenzaburō Ōe, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1994 roku, zmarł 3 marca z przyczyn naturalnych w wieku 88 lat – poinformowała w poniedziałek agencja Reutera, powołując się na wydawcę pisarza. W 1994 roku Ōe otrzymał literacką Nagrodę Nobla za „siłę i poezję w tworzeniu wyimaginowanego świata, w którym życie i mit składają się na poruszający obraz sytuacji człowieka we współczesnym świecie”. Jego książki w Polsce wydawał PIW, Wilga, Amber,
Janusz Weiss (zmarł 10 marca 2023),dziennikarz, artysta kabaretowy, prezenter radiowy i telewizyjny, związany z Radiem Zet i Programem I Polskiego Radia. Karierę sceniczną rozpoczął od występowania w kabarecie Abakus, który w 1967 stworzył m.in. z Magdą Umer, Andrzejem Woyciechowskim i Krzysztofem Knittlem. W 1990 razem z Andrzejem Woyciechowskim współtworzył Radio Zet, promując takich dziennikarzy jak: Wojciech Jagielski, Marzena Chełminiak czy Szymon Majewski.
Chorwacka pisarka Dubravka Ugrešić zmarła w piątek w Amsterdamie w wieku 73 lat – poinformował jej zagrzebski wydawca. Ugrešić od lat żyła na emigracji. Napisała m.in. powieści „Forsowanie powieści-rzeki” i „Ministerstwo bólu” oraz eseje wydane w zbiorze „Kultura kłamstwa”.
W wieku 71 lat zmarł historyk i socjolog, były dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego prof. Paweł Śpiewak. O jego śmierci poinformował PAP jego syn Jan Śpiewak. W 2013 roku został uhonorowany w nagrodą im. księdza Józefa Tischnera w kategorii pisarstwo religijne lub filozoficzne za całokształt twórczości, w której według jury przekonująco łączył „socjologię, filozofię, historię, etykę, religię i politykę” oraz nie bał się „podejmować trudnych tematów, ufając, że rzetelne i odpowiedzialne myślenie służy wspólnemu dobru”.
Luty
Solomon Perel (hebr. שלמה פרל, ang. Shlomo Perel, Sally Perel; ur. 21 kwietnia 1925 w Peine w Dolnej Saksonii, zm. 2 lutego 2023) – niemiecki Żyd, który podczas II wojny światowej uniknął prześladowań nazistowskich, udając „Aryjczyka”. W 1989 r. Perel wydał autobiograficzną książkę wspomnieniową Ich war Hitlerjunge Salomon (I Was Hitler Youth Salomon. Na podstawie autobiograficznej książki Perela, Agnieszka Holland nakręciła film Europa, Europa (1990). Perel stał się również bohaterem reportażu Chłopiec na fotografii Agaty Tuszyńskiej, wydanym w zbiorze Kilka portretów z Polską w tle. Reportaże izraelskie.
Stanisław Jan Grygiel (ur. 10 grudnia 1934 w Zembrzycach, zm. 20 lutego 2023 w Rzymie) – polski filozof, filolog i wykładowca. Publikował w czasopismach polskich i włoskich.
W latach 1963–1980 był redaktorem miesięcznika „Znak” w Krakowie, a w latach 1970–1980 był również wykładowcą filozofii na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Jest również współzałożycielem kwartalnika „Il Nuovo Areopago” i jego redaktorem naczelnym do 2002 roku.
Sławomir Łubiński (ur. 26 kwietnia 1934 w Warszawie, zm. 15 lutego 2023) – polski prozaik i scenarzysta filmowy. Pracował jako goniec, laborant, zaopatrzeniowiec i akwizytor. W latach 1964–1980 był redaktorem prasy codziennej. Autor poczytnej i cenionej "Ballady o Januszku".
Leiji Matsumoto (jap. 松本 零士 Matsumoto Reiji) (ur. 25 stycznia 1938 w Kurume, prefektura Fukuoka, Japonia, zm. 13 lutego 2023 w Tokio) – japoński twórca wielu mang i serii anime.
Styczeń
Joachim Glensk, pseud. Edward Jokel (ur. 9 sierpnia 1935 w Opolu, zm. 7 stycznia 2023) – polski literaturoznawca, prasoznawca. Członek Komisji Prasoznawczej Oddziału PAN w Krakowie, Komisji Historycznoliterackiej Oddziału PAN w Katowicach. Komisji Historii Prasy PAN w Warszawie, Rady Naukowej Instytutu Śląskiego w Opolu (wiceprzewodniczący w latach 1991–1995).
Charles Simic, właśc. Dušan Simić (serb. Душан Симић, ur. 9 maja 1938 w Belgradzie, zm. 9 stycznia 2023 w Dover) – serbsko-amerykański poeta, współwydawca „Paris Review”. Zdobywca Nagrody Pulitzera w dziedzinie poezji w 1990 roku za tomik The World Doesn't End: Prose Poems, był również finalistą tego samego konkursu w 1986 roku (Selected Poems, 1963–1983) oraz w 1987 z Unending Blues. Laureat Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2014.
Wacław Sadkowski, pseud. Wacław Rola (ur. 19 maja 1933 w Toruniu, zm. 9 stycznia 2023) – polski filolog, krytyk literacki, eseista i tłumacz; w latach 1972–1993 redaktor naczelny miesięcznika „Literatura na Świecie”, w latach 1988–1990 redaktor naczelny Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, wieloletni współpracownik Służby Bezpieczeństwa.
Marek Piotr Gaszyński (ur. 14 czerwca 1939 w Warszawie, zm. 15 stycznia 2023 tamże) – polski dziennikarz i prezenter muzyczny, autor tekstów ponad 150 piosenek oraz autor książek o tematyce muzycznej. Znawca historii polskiej muzyki rozrywkowej.
Andrzej Władysław Dudziński, ps. „Dudi” (ur. 14 grudnia 1945 w Sopocie, zm. 17 stycznia 2023) – polski rysownik, grafik, malarz, karykaturzysta i fotografik. Jako rysownik debiutował w 1970 na łamach „Szpilek”. Pseudonim „Dudi” wywodzi się od cyklu rysunków przedstawiających wymyślonego przez siebie ptaka. Swoje prace zamieszczał również w takich pismach jak „Polska”, „Polityka”, „Kultura”, „Ty i Ja” i „Tygodnik Powszechny”.
Paweł Lipszyc (ur. 1964, zm. 24 stycznia 2023 – polski anglista, tłumacz i redaktor. W jego tłumaczeniu ukazało się przeszło 60 książek literatury anglojęzyczne, w tym utwory takich autorów, jak William S. Burroughs, Margaret Atwood, Hernan Diaz, Paul Bowles, Leonard Cohen, Dashiell Hammett, Joseph Heller i wielu innych.
Janusz Adam Malak, językoznawca. Pracował na WSP w Opolu, a następnie Uniwersytecie Opolskim. Był kolejno kierownikiem Zakładu Języka Angielskiego (1992/1993), kierownikiem Zakładu Językoznawstwa (1993–1996), zastępcą dyrektora Instytutu Filologii Angielskiej (1993–2012), zastępcą dyrektora ds. studiów wieczorowych (2002–2005) i zastępcą dyrektora ds. naukowych w Instytucie Filologii Angielskiej (2012–2016). Był też profesorem w Wyższej Szkole Filologicznej we Wrocławiu.
Dmytro Pawłyczko (ukr. Дмитро́ Васи́льович Павли́чко, ur. 28 września 1929 w Stopczatowie, zm. 29 stycznia 2023) – ukraiński poeta, tłumacz, krytyk literacki, działacz społeczny, polityk. W latach 1999–2001 ambasador Ukrainy w Polsce.
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Zmarli_w_roku_2023 i www.ksiazka.net.pl
