Intrygujące historie odzyskania skarbów kultury w TVP2 i TVP Kultura
Intrygujące historie odzyskania skarbów kultury w TVP2 i TVP Kultura
Telewizyjny cykl pt. Zaginione – odnalezione, poświęcony odzyskanym po latach skarbom polskiego dziedzictwa materialnego – zabytkowym przedmiotom, które na skutek tragicznych losów Polski zaginęły w tajemniczych okolicznościach, powrócił we wrześniu na antenę TVP Kultura w nowej odsłonie.
W każdą niedzielę, o godz. 16.50, zapraszamy do oglądania nowych odcinków, trzeciej już serii tego pasjonującego dziennikarskiego śledztwa. Odcinki pierwszych dwóch edycji można oglądać w TVP2 w każdą środę, zaraz po Pytaniu na Śniadanie, o godz. 11.15 - począwszy od 30 sierpnia. Wszystkie wyemitowane dotychczas odcinki dostępne są na VOD TVP.
Program, którego gospodarzem jest prof. Rafał Wiśniewski, dyrektor Narodowego Centrum Kultury, zrealizowany jest w konwencji detektywistycznego śledztwa. Prowadzący tropi zaginione dzieła sztuki i ich skomplikowane dzieje – od czasów zaginięcia do odnalezienia. Każdy odcinek poświęcony jest innemu dziełu.
Rozmowy ilustrowane są m.in. materiałami operacyjnymi policji i innymi archiwaliami. W trakcie programu prezentowane jest także samo dzieło sztuki, omawiana jego wymowa oraz wartość artystyczna i kulturowa.
Harmonogram emisji odcinków trzeciej serii programu na antenie TVP Kultura:
10.12.2023 r., odc. 30 – Kazania świętokrzyskie
3.12.2023 r., odc. 29 – Madonna z Dzieciątkiem
Madonna z Dzieciątkiem, przypisywana włoskiemu artyście Alessandrowi Turchiemu, pochodzi z kolekcji Lubomirskich z Przeworska. W 1940 roku dzieło znalazło się na słynnej liście sporządzonej w przez niemieckiego funkcjonariusza i jednego z największych zbrodniarzy wobec polskiej kultury Kajetana Mühlmanna. Później obraz został wywieziony do Niemiec, gdzie ślad po nim zaginął. Pod koniec lat 90. dzieło sprzedano na aukcji w Nowym Jorku, a na początku 2022 roku Madonna… została znaleziona na aukcji w Tokio przez pracownika departamentu restytucji dóbr kultury. Dzięki porozumieniu zawartemu przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP z japońskim domem aukcyjnym Mainichi Auction Inc. Madonna z Dzieciątkiem jest pierwszym w historii obrazem, zaginionym podczas II wojny, a odnalezionym na Dalekim Wschodzie.
26.11.2023 r., odc. 28 – Kobieta przenosząca żar
W 1974 roku w gdańskim Muzeum Narodowym odkryto, że obraz Pietera Brueghla Młodszego Kobieta przenosząca żar został skradziony. Zagadkowego przestępstwa nie udało się rozwikłać od 45 lat…
19.11.2023 r., odc. 27 – Madonna pod jodłami
Podczas ewakuacji i działań wojennych Madonna pod jodłami została uszkodzona. Lipowa deska przełamała się w dwóch miejscach i widoczne były ślady łączenia. Po zakończeniu wojny zadanie przeprowadzenia konserwacji obrazu powierzono niemieckiemu duchownemu Siegfriedowi Zimmerowi. Po latach okazało się, że w 1946 roku Zimmer wraz z wikariuszem z parafii pw. św. Bonifacego we Wrocławiu Georgiem Kupke stworzyli kopię obrazu i potajemnie zamienili ją z oryginałem. W 1948 roku ówczesny ordynariusz archidiecezji wrocławskiej ksiądz Karol Milik otrzymał od niemieckiej administracji kościelnej ową kopię (uważaną za oryginał) i dzieło od tamtego czasu znajdowało się w pałacu biskupim na Ostrowie Tumskim…
12.11.2023 r., odc. 26 – Rubens z Kalisza
Obraz Zdjęcie z krzyża Petera Paula Rubensa został zakupiony w 1620 w Antwerpii przez sekretarza królewskiego Piotra Żeromskiego. Rok później płótno sprowadzono do Kalisza. Przed 1639 obraz umieszczono w wielkim ołtarzu kościoła św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu, gdzie znajdował się do 1973 roku. Według oficjalnej, wówczas przyjętej wersji, obraz spłonął podczas pożaru w nocy z 13 na 14 grudnia. Według innych źródeł pożar mógł zostać wzniecony dla zatarcia śladów kradzieży. 16 marca 1974 w dzienniku Frankfurter Allgemeine Zeitung ukazało się ogłoszenie z ofertą sprzedaży obrazu. Czy Zdjęcie z krzyża faktycznie spłonęło w kościele, czy może gdzieś na świecie wisi na ścianie anonimowego kolekcjonera?
5.11.2023 r., odc. 25 – Otrucie królowej Bony
Od II wojny światowej obraz Otrucie królowej Bony uważano za zaginiony. Muzeum Narodowe w Krakowie zakupiło go w 1996 roku na publicznej aukcji. Okazało się, że obraz pochodził z kradzieży. Złodziei zatrzymano po trzech latach. Kolekcjonerka, której obraz skradziono, miała zaniki pamięci i nie zauważyła zniknięcia Matejkowego płótna. Dopiero rodzina zorientowała się i ujawniła prawdziwe pochodzenie zabytku…
29.10.2023 r., odc. 24 – Strzelba
We wrześniu 2022 roku do Polski wróciła unikatowa XIX-wieczna strzelba myśliwska hrabiego Wincentego Krasińskiego, podarowana mu przez cesarza Napoleona. Zrabowana w czasie II wojny światowej z Warszawy, odnalazła się niedawno w amerykańskim mieście Cleveland. Odzyskaną strzelbę zaprezentowano w siedzibie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Podczas uroczystości przekazano ją do zbiorów Muzeum Historii Polski…
22.10.2023 r., odc. 23 – Murzynka
Ciemna połyskująca skóra, złota biżuteria, pełne usta, obnażona pierś, spojrzenie skierowane gdzieś daleko nad głową widza. Po zobaczeniu tego dzieła choćby raz trudno pomylić je z jakimkolwiek innym. Tematem odcinka jest obraz Murzynka Anny Bilińskiej, który po blisko siedemdziesięciu latach powrócił do Muzeum Narodowego w Warszawie w 2012 roku.
15.10.2023 r., odc. 22 – Akcja pruszkowska
Akcja pruszkowska pod kierunkiem profesora Lorentza polegała na wywożeniu pod okiem okupanta z Warszawy części zbiorów Muzeum Narodowego. Dzięki heroizmowi muzealników do dziś możemy podziwiać uratowane dzieła.
24.09.2023 r., odc. 21 – Dyptyk Ecce Homi i Mate Dolorosa
W tym odcinku została przedstawiona historia dyptyku Ecce Homo i Mater Dolorosa z warsztatu Dierica Boutsa.
17.09.2023 r., odc. 20 – Pomarańczarka Aleksandra Gierymskiego
Obraz Aleksandra Gierymskiego, zarabowany z Muzeum Narodowego w Warszawie najprawdopodobniej po upadku powstania warszawskiego i wystawiony na licytację w Niemczech w 2010 roku, powrócił do Polski 15 lipca 2011. Obraz Żydówka z pomarańczami Gierymski namalował około 1881 roku. Przedstawił starą kobietę, ujętą frontalnie, opartą plecami o balustradę na tle zamglonej, odległej panoramy Warszawy w rejonie Uniwersytetu Warszawskiego, z charakterystycznymi wieżami kościoła p.w. Świętego Krzyża oraz bryłą Pałacu Kazimierzowskiego. Kobieta zajęta robieniem na drutach, na wysokości łokci przewieszone ma dwa wiklinowe kosze; w lewym dno wypełniają pomarańcze.
10.09.2023 r., odc. 19 – Figura św. Wojciecha z relikwiarza w Katedrze Gnieźnieńskiej
W nocy z 19 na 20 marca 1986 trzech złodziei włamało się do bazyliki prymasowskiej w Gnieźnie. Sprawcy wynieśli z niej srebrne elementy sarkofagu św. Wojciecha. Sama kradzież nie służyła za wzór finezji złodziejskiego fachu. Rabusie odrąbywali fragmenty bezcennego dzieła sztuki siekierą, dzięki czemu zdołali zmieścić jego fragmenty rzeźb w torbach. Nie zatarli za sobą licznych śladów, w tym odcisków palców i podeszw butów. W ten sposób zniszczone zostało jedno z arcydzieł polskiej barokowej sztuki złotniczej. Relikwiarz powstał w 1659 roku, w miejsce wcześniejszego, zrabowanego przez Szwedów w czasie potopu. Wykonanie zdobionej trumny zawierającej szczątki świętego powierzono gdańskiemu mistrzowi złotniczemu Peterowi von den Rennenowi.
