Lektury obowiązkowe - podstawa programowa 2019/2020
Jakie lektury obowiązkowe dla liceum i technikum? Na liście MEN m.in. Nowakowski, Dukaj, Stasiuk i Tokarczuk
„Górą Edek” Marka Nowakowskiego, „Katedra” Jacka Dukaja, „Madame” Antoniego Libery, „Miejsce” Andrzeja Stasiuka, „Wyspa” Olgi Tokarczuk oraz wybrane utwory Jacka Kaczmarskiego, Wojciecha Młynarskiego, Agnieszki Osieckiej - znalazły się na liście lektur obowiązkowych dla liceum i technikum.
Lista lektur obowiązkowych i uzupełniających dla uczniów 4-letniego liceum ogólnokształcącego i 5-letniego technikum jest częścią podstawy programowej do języka polskiego, której projekt skierowało MEN w piątek do prekonsultacji publicznych, poprzedzających konsultacje właściwe dokumentu.
Zgodnie z zapowiedziami ministerstwa, w projekcie podstawy programowej dla liceów i techników wyodrębniono treści, które powinni poznać wszyscy uczniowie niezależnie od profilu klasy, w której będą się uczyć, oraz „rozszerzenia”. Dlatego w podstawie programowej do języka polskiego znalazły się lista lektur obowiązkowych i uzupełniających dla wszystkich uczniów oraz lista lektur obowiązkowych i uzupełniających dla tych, którzy będą realizować program rozszerzony.
Na liście lektur obowiązkowych dla zakresu podstawowego znalazły się: Biblia (w tym fragmenty Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana) „Mitologia” (część I - Grecja) Jana Parandowskiego, fragmenty „Iliady” i „Odysei” Homera, „Antygona” Sofoklesa, „Chmury” Arystofanesa, wybrane utwory Horacego, „Bogurodzica”, „Lament świętokrzyski”, „Legenda o św. Aleksym”, „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”, „Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu” (fragmenty), „Pieśń o Rolandzie” (fragmenty), „Kronika polska” (fragmenty) Galla Anonima, „Boska komedia” (fragmenty) Dantego Alighieri, „Wyznania” (fragmenty) św. Augustyna, Jana Kochanowskiego wybrane pieśni, psalmy, treny (w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II, Psalm 13, Psalm 47, tren IX, X, XIX) i „Odprawa posłów greckich”, „O poprawie Rzeczypospolitej” (fragmenty) Andrzeja Frycza Modrzewskiego, „Książę” (fragmenty) Niccolo Machiavellego, „Kazania sejmowe” (fragmenty) Piotra Skargi, „Żywoty świętych” (fragmenty).
Na liście są też wybrane wiersze następujących poetów: Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn, Mikołaj Sęp-Szarzyński; „Pamiętniki” (fragmenty) Jana Chryzostoma Paska, „Hamlet”, „Romeo i Julia” Williama Szekspira, „Skąpiec” Moliera, „Hymn do miłości ojczyzny” i wybrane satyry Ignacego Krasickiego, wybór sielanek i liryki religijnej Franciszka Karpińskiego, „Przestrogi dla Polski” (fragmenty) Stanisława Staszica, „Oda do młodości”, wybrane ballady (w tym „Romantyczność”), wybrane sonety z cyklu „Sonety krymskie” oraz inne wiersze (w tym „Do matki Polki”), Dziady cz. IV, Dziady cz. III, „Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza, wybrane wiersze (w tym „Grób Agamemnona” fragmenty, „Testament mój”), „Kordian” Juliusza Słowackiego, „Nie-Boska komedia” Zygmunta Krasińskiego, wybrane wiersze (w tym „Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie”, „Polka”, „Moja piosnka [II]”) Cypriana Kamila Norwida, „Lalka” i „Z legend dawnego Egiptu” Bolesława Prusa, „Gloria victis” Elizy Orzeszkowej, „Potop” Henryka Sienkiewicza, wybór wierszy Adama Asnyka, „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego, wybrane wiersze następujących poetów: Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff; „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego, „Chłopi” (tom I - Jesień) Władysława Stanisława Reymonta.
Na liście lektur obowiązkowych są również: „Rozdziobią nas kruki, wrony”, „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego, „Ferdydurke” (fragmenty) Witolda Gombrowicza, „Proszę państwa do gazu” i „Ludzie, którzy szli” Tadeusza Borowskiego, „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall, wybrane wiersze następujących poetów: Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Julian Przyboś, Tadeusz Peiper, Józef Czechowicz, Kazimierz Wierzyński (w tym wybrane wiersze z okresu skamandryckiego oraz emigracyjnego), Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy, Tadeusz Różewicz, Miron Białoszewski, Wisława Szymborska, Czesław Miłosz (w tym wybrane wiersze z tomu „Ocalenie” oraz fragmenty „Traktatu moralnego”, Zbigniew Herbert (w tym wybrane wiersze z tomów: „Pan Cogito” oraz „Raport z oblężonego miasta”), Stanisław Barańczak, Marcin Świetlicki, Jan Polkowski, Wojciech Wencel; „Tango” Sławomira Mrożka, „Dżuma” Alberta Camusa, „Rok 1984” George’a Orwella, „Górą Edek” Marka Nowakowskiego, „Katedra” Jacka Dukaja, „Madame” Antoniego Libery, „Miejsce” Andrzeja Stasiuka, „Wyspa” Olgi Tokarczuk, a także wybrane utwory okresu stanu wojennego, powojenna piosenka literacka - wybrane utwory Ewy Demarczyk, Jacka Kaczmarskiego, Wojciecha Młynarskiego, Agnieszki Osieckiej oraz wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów.
Na liście lektur uzupełniających dla zakresu podstawowego - w każdej klasie obowiązkowe są z tej listy dwie wybrane pozycje książkowe w całości lub we fragmentach - są: „Król Edyp” Sofoklesa, „Eneida” (fragmenty) Wergiliusza, „Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim” (fragmenty) Mikołaja z Wilkowiecka, „Dzieje Tristana i Izoldy” (fragmenty), nowela „Sokół” Giovanniego Boccaccia, „Żywot człowieka poczciwego” (fragmenty) Mikołaja Reja, „Monachomachia” (fragmenty) Ignacego Krasickiego, „Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy” (fragmenty) Miguela de Cervantesa y Saavedra, wybrane utwory Stanisława Trembeckiego, Franciszka Kniaźnina, „Opis obyczajów za czasów panowania Augusta III” (fragmenty) Jędrzeja Kitowicza, „Powrót posła” Juliana Ursyna Niemcewicza, wybrane wiersze Adama Mickiewicza, wybrane wiersze i „Beniowski” (fragmenty) Juliusza Słowackiego, „Śluby panieńskie” Aleksandra Fredry, „Cierpienia młodego Wertera” (fragmenty), „Faust” (fragmenty) Johanna Wolfganga Goethego, „Giaur” (fragmenty) George’a Byrona, „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej, wybór wierszy Marii Konopnickiej.
Na tej samej liście są: „Echa leśne” Stefana Żeromskiego, „Granica” Zofii Nałkowskiej, „Lord Jim” Josepha Conrada, wybrane wiersze Anny Kamieńskiej, Stanisława Grochowiaka, Jarosława Marka Rymkiewicza; „Rozmowy z katem” (fragmenty) Kazimierza Moczarskiego, opowiadanie „Przy torze kolejowym” z „Medalionów” Zofii Nałkowskiej, „Święty” Jana Józefa Szczepańskiego, „Kartoteka” Tadeusza Różewicza, „Droga donikąd” (fragmenty) Józefa Mackiewicza, „Na nieludzkiej ziemi” (fragmenty) Józefa Czapskiego, „Dziennik 1954” (fragmenty) Leopolda Tyrmanda, „Wizja lokalna” Stanisława Lema, „Czekając na Godota” Samuela Becketta, „Wizyta starszej pani” Friedricha Duerrenmatta, „Lekcja” Eugene’a Ionesco lub inne utwory literackie wybrane przez nauczyciela.
Lektury obowiązkowe dla poziomu rozszerzonego to wszystkie określone dla zakresu podstawowego, a ponadto: „Poetyka”, „Retoryka” (fragmenty) Arystotelesa, „Państwo” (fragmenty) Platona, „Mitologia” (część II - Rzym) Jana Parandowskiego, „Eneida” (fragmenty) Wergiliusza, „Summa teologiczna” (fragmenty) św. Tomasza z Akwinu, „Wielki testament” (fragmenty) Francoisa Villona, „Gargantua i Pantagruel” (fragmenty) Francoisa Rabelaisa, „Próby” (fragmenty) Michela de Montaigne, „Treny” (jako cykl poetycki) Jana Kochanowskiego, „Makbet” i „Sen nocy letniej” Williama Szekspira, „Świętoszek” Moliera, wybrane utwory poetyckie z romantycznej literatury europejskiej (w tym wybrane wiersze angielskich poetów jezior), „Lilla Weneda” Juliusza Słowackiego, „Fortepian Szopena”, „Bema pamięci żałobny rapsod”, „Czarne kwiaty” (fragmenty) i „Promethidion” (fragmenty) Cypriana Kamila Norwida, realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (do wyboru: Honore’a de Balzaka „Ojciec Goriot”, Charlesa Dickensa „Klub Pickwicka”, Mikołaja Gogola „Martwe dusze”, Gustawa Flauberta „Pani Bovary”).
Na liście obowiązkowej są też „Noc listopadowa” Stanisława Wyspiańskiego, „Szewcy” Stanisława Ignacego Witkiewicza, wybrane opowiadanie z tomu „Sklepy cynamonowe” Brunona Schulza, „Proces” Franza Kafki, „Mała apokalipsa” Tadeusza Konwickiego, wybrane opowiadanie Jorge Luisa Borgesa, „Antygona w Nowym Jorku” Janusza Głowackiego, wybrane opowiadania Sławomira Mrożka oraz wybrane eseje następujących autorów: Jerzy Stempowski, Gustaw Herling-Grudziński, Zbigniew Herbert, Zygmunt Kubiak, Jarosław Marek Rymkiewicz (co najmniej po jednym utworze).
Na liście lektur uzupełniających dla poziomu rozszerzonego - z których w każdej klasie obowiązkowe będą z tej listy dwie wybrane książki w całości lub we fragmentach - są: „Pochwała głupoty” (fragmenty) Erazma z Rotterdamu, „Utopia” (fragmenty) Tomasza Morusa, „Życie snem” Pedro Calderona de la Barca, „Kandyd” (fragmenty) Woltera, „Nowa Heloiza” (fragmenty) Jeana Jacquesa Rousseau, wybrane utwory epickie okresu romantyzmu (Józef Ignacy Kraszewski „Stara baśń”, Victor Hugo „Nędznicy”, Edgar Allan Poe - wybrane opowiadanie), „Pamiątki Soplicy” (fragmenty) Henryka Rzewuskiego, „Chłopi” (tom II - Zima) Władysława Stanisława Reymonta, „Wieża” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, „Nadberezyńcy” Floriana Czarnyszewicza, „Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakowa, „Nowy wspaniały świat” Aldousa Huxleya, „Imię róży” Umberto Eco, „Widnokrąg” Wiesława Myśliwskiego, „Austeria” Juliana Stryjkowskiego, wybrane wiersze poetów polskich i obcych, wybrana powieść polska i obca z XX lub XXI wieku, wybrany dramat polski i obcy z XX lub XXI wieku lub inne utwory literackie wybrane przez nauczyciela.
W projekcie podstawy programowej znalazły się także zalecane dzieła teatralne i filmowe: „Apocalypsis cum figuris” (reż. Jerzy Grotowski), „Amadeusz” (reż. Miloç Forman), wybrane filmy z cyklu „Dekalog” (reż. Krzysztof Kieślowski), „Dziady” (reż. Konrad Swinarski), „Elektra” (reż. Piotr Chołodziński), „Emigranci” (reż. Kazimierz Kutz), „Kartoteka” (reż. Krzysztof Kieślowski), „Kordian” (reż. Jan Englert), „Lawa. Opowieść o +Dziadach+” (reż. Tadeusz Konwicki), „Moralność pani Dulskiej” (reż. Tomasz Zygadło), „Nad Niemnem” (reż. Zbigniew Kuźmiński), „Noc listopadowa” (reż. Andrzej Wajda), „Noce i dnie” (reż. Jerzy Antczak), „Przedstawienie +Hamleta+ we wsi Głucha Dolna” (reż. Olga Lipińska), „Rewizor” (reż. Jerzy Gruza), „Rękopis znaleziony w Saragossie” (reż. Wojciech Jerzy Has), „Iwona, księżniczka Burgunda” (reż. Zygmunt Huebner), „Sanatorium pod klepsydrą” (reż. Wojciech Jerzy Has), „Szklana menażeria” (reż. Jerzy Antczak), „Śluby panieńskie” (reż. Andrzej Łapicki), „Wizyta starszej pani” (reż. Jerzy Gruza), „Zezowate szczęście” (reż. Andrzej Munk) i „Ziemia obiecana” (reż. Andrzej Wajda).
W projekcie wskazano również teksty źródłowe polecane do samokształcenia: „100 tysięcy potrzebnych słów” (red. Jerzy Bralczyk), „Sztuka cenniejsza niż złoto. Opowieść o sztuce europejskiej” Jana Białostockiego, „Człowiek Grecji” (red. Jean-Pierre Vernant), „Człowiek renesansu” (red. Eugenio Garin), „Sztuka i piękno w średniowieczu” Umberto Eco, „Historia sztuki w zarysie” Karola Estreichera, „Jesień średniowiecza” Johana Huizingi, „Człowiek średniowiecza” Jaquesa Le Goffa, „Słownik mitów i tradycji kultury” Władysława Kopalińskiego, „Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty” Tadeusza Lubelskiego, „Słownik ojczyzny polszczyzny” Jana Miodka, „Ethos rycerski i jego odmiany” Marii Ossowskiej, „Popularna encyklopedia mass mediów” (pod red. J. Skrzypczaka), „Praktyczna stylistyka nie tylko dla polonistów” (red. Ewa Bańkowska i Agnieszka Mikołajczuk), „Słownik literatury polskiego oświecenia” (red. Teresa Kostkiewiczowa), „Słownik literatury polskiej XIX wieku” (red. Józef Bachórz i Alina Kowalczykowa), „Słownik literatury popularnej” (pod red. T. Żabskiego), „Słownik literatury staropolskiej” (red. Teresa Michałowska), „Starożytna Grecja” Stanisława Stabryły, „Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta” i „Rozmowy o Biblii” Anny Świderkówny, „Historia filozofii”, „Dzieje sześciu pojęć”, „Estetyka” Władysława Tatarkiewicza, „Muzyka w dialogu ze słowem. Próby, szkice, interpretacje” Mieczysława Tomaszewskiego, „Krótka historia filozofii” Nigela Warburtona, „Ludzie, zwyczaje, obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu” Lidii Winniczuk, „Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce” (red. Katarzyna Kłosińska), „Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje” Teresy Skubalanki, „Film w szkolnej edukacji humanistycznej” Eweliny Nurczyńskiej-Fidelskiej, Barbary Parniewskiej, Ewy Popiel-Popiołek, Haliny Ulińskiej.
Opracowanie nowej podstawy programowej dla szkół ponadpodstawowych jest związane z wprowadzaniem reformy edukacji zmieniającej ustrój szkolny w Polsce, w tym wydłużającej m.in. okres nauki w liceach i technikach oraz wprowadzającej szkoły branżowe w miejsce zasadniczych szkół zawodowych. Zmiana struktury szkół pociąga za sobą zmianę podstawy programowej.
Nowa podstawa programowa dla szkół ponadpodstawowych ma obowiązywać od roku szkolnego 2019/2020 w I klasie 4-letniego liceum ogólnokształcącego, 5-letniego technikum i 3-letniej branżowej szkoły I stopnia, do której od roku szkolnego 2019/2020 uczęszczać będą pierwsi absolwenci 8-letniej szkoły podstawowej.
