Jubileuszowe 20. Nagrody Literackie GDYNIA przyznane

Joanna Wilengowska za esej „Król Warmii i Saturna”, Anouk Herman za tom poetycki „Silesian Gothic”, Elżbieta Łapczyńska za prozę „Mowa chleba” oraz Agnieszka Kowaluk za przekład książki noblistki Elfriede Jelinek „Dane odosobowe” zostały laureatkami 20. edycji Nagrody Literackiej GDYNIA.

Ogłoszenie zwycięskich nazwisk odbyło się 29 sierpnia podczas gali w Teatrze Muzycznym im. Danuty Baduszkowej w Gdyni. Nagroda – od lat w gronie najważniejszych literackich trofeów w Polsce — poprzez decyzje Kapituły pod kierownictwem dr hab. Doroty Kozickiej tradycyjnie już honoruje teksty w czterech kategoriach: esej, poezja, proza i przekład na język polski. Tegoroczne laureatki otrzymały charakterystyczne Kostki Literackie oraz nagrody finansowe w wysokości 50 tysięcy zł. Z okazji jubileuszu przyznano również cztery dwutygodniowe rezydencje literackie, które umożliwią wyróżnionym twórczy pobyt w Gdyni.

ESEJ

Joanna Wilengowska „Król Warmii i Saturna” (Wydawnictwo Czarne)

Książka Joanny Wilengowskiej to próba zachowania pamięci o skomplikowanej tożsamości warmiackiej poprzez pryzmat osobistej historii odchodzącego ojca. Esej prowadzi czytelnika przez wspomnienia, splątane z losami regionu naznaczonego stratą, wykluczeniem i nieustannymi zmianami granic. „Król Warmii i Saturna” staje się zarazem portretem rodzinnym, dokumentem o losach przesiedleńców i kroniką miejsca, w którym przeszłość nie daje o sobie zapomnieć. Wilengowska nie szuka łatwych odpowiedzi – rekonstruuje to, co zostało zapomniane, przemilczane, wyparte. W efekcie powstał esej o pamięci, która nie pozwala odejść i o tożsamości, którą trzeba mozolnie odzyskiwać z fragmentów.

POEZJA

Anouk Herman „Silesian Gothic” (Wydawnictwo Girls and Queers to the Front)

Tom Anouk Herman to poetycka podróż w krajobrazy Śląska i jego rekwizytów, emblematów i punktów charakterystycznych, przefiltrowanych przez queerową i feministyczną wrażliwość. „Silesian Gothic” to poezja, która sięga po obrazy ruin, poprzemysłowych przestrzeni i zapomnianych miejsc, by przekształcić je w mapę nowych doświadczeń. Herman tworzy język pełen oporu i emancypacji, w którym tradycja spotyka się z wyobraźnią przyszłości. W efekcie powstał zbiór odważny, eksperymentalny i wielowymiarowy, w którym Śląsk staje się terenem nowej symboliki, wolnym od narzuconych schematów.

PROZA

Elżbieta Łapczyńska „Mowa chleba” (Wydawnictwo Agora)

Elżbieta Łapczyńska w swojej drugiej powieści przenosi czytelnika do Rumunii lat osiemdziesiątych – świata brutalnego reżimu, w którym dzieci i kobiety stają się ofiarami systemowej przemocy. Autorka, znana z „Bestiariusza nowohuckiego”, tworzy opowieść niepokojącą, pełną metafor i nieprawdopodobnych wytworów wyobraźni, a zarazem boleśnie realistyczną. „Mowa chleba” to historia sierocińca, w którym los jednostki ginie w cieniu instytucji. Powieść rezygnuje jednak z łatwych wzruszeń, zamiast tego poraża siłą literackiego obrazu i bezkompromisową diagnozą.

PRZEKŁAD

Agnieszka Kowaluk – Elfriede Jelinek „Dane odosobowe” (Wydawnictwo W.A.B.)

Monumentalny i wymagający formalnie, intelektualnie i językowo monolog Elfriede Jelinek, w polskim przekładzie Agnieszki Kowaluk zyskuje nową energię. „Dane odosobowe” to proza rozpięta między żarliwym protestem a językowym eksperymentem, naszpikowana grami słownymi, filozoficznymi odniesieniami i rytmem, który nie daje wytchnienia. Tłumaczenie Kowaluk oddaje wszystkie niuanse tej niełatwej materii – zarówno gwałtowny rytm frazy, jak i ironię, sarkazm czy otwartą polemikę z tradycją literacką i filozoficzną. To przekład, który pozwala czytelnikowi doświadczyć w polszczyźnie intensywności i wielogłosowości oryginału.

Rezydencje literackie w Gdyni

W związku z 20. rocznicą NLG, Kapituła Nagrody przyznała również 4 dwutygodniowe rezydencje literackie, dzięki którym uhonorowane nimi autorki będą mogli poświęcić się pracy twórczej w mieście. Wybrano je spośród tegorocznych nominowanych do Nagrody. Są to: tłumaczka Barbara Jaroszuk, pisarki Agnieszka Jelonek i Weronika Kostyrko oraz poetka Agata Puwalska.

Gala Nagrody Literackiej GDYNIA była kulminacyjnym punktem festiwalu Miasto Słowa, odbywającego się w dniach 25–31 sierpnia 2025 roku. Jubileuszowa edycja wydarzenia poświęcona jest refleksji nad polską literaturą ostatnich dwóch dekad. W ramach festiwalu publiczność ma okazję spotkać się z nominowanymi do Nagrody twórcami i uczestniczyć w licznych wydarzeniach literackich.

źródło:https://nagrodaliterackagdynia.pl