Pedagogia harcerskiego wychowania

Pedagogia harcerskiego wychowania

  • Tytuł: Pedagogia harcerskiego wychowania
  • Seria/cykl: Fundamenty
  • ISBN: 978-83-8095-480-9
  • EAN13: 9788380954809
  • Numer wydania: 1
  • Liczba stron: 232
  • Format: 12.5 x 17.6 cm
  • Okładka: Twarda
  • Autor: Bogusław Śliwerski
  • Tłumacze:
    • Gatunek: Pedagogika
    • Wydawca: Oficyna wydawnicza IMPULS
    • Miejsce wydania: Kraków

    Książka jest [...] kompetentną, wielowątkową odpowiedzią na pytanie: w jakim stopniu współczesna myśl pedagogiczna w harcerstwie i o harcerstwie podejmuje i pojmuje istotę wychowania oraz jaką rolę odgrywa w niej prymarne jego rozumienie jako środowiska pośredniego wychowania? – co stanowi o jej niezaprzeczalnej wartości dla współczesnego ruchu harcerskiego?(Z recenzji dr. hab. Wiktora Żłobickiego, prof. nadzw. UWr, hm.)

    Idee skautingu, na których bazuje polski ruch harcerski, zderzając się z ponowoczesną rzeczywistością, czynią sferę wychowania harcerskiego coraz bardziej skomplikowaną. Bogusław Śliwerski, zestawiając tradycję ze współczesnością, łącząc doświadczenie pedagoga, naukowca, instruktora harcerskiego, napisał książkę, którą wykorzystać powinny wszystkie organizacje harcerskie w Polsce, niezależnie od ich ideologicznych i światopoglądowych korzeni. Przydatność tej publikacji dostrzegam przede wszystkim w odniesieniu do postulowanego przez Autora przygotowania i doskonalenia kadr instruktorskich, opartego na rzetelnej, współczesnej wiedzy z zakresu nauk o wychowaniu [...], by odpowiednio przygotowani ludzie prowadzili proces socjalizacji i wychowania zuchów i harcerzy w sposób kompetentny i odpowiedzialny[...(Wprowadzenie - Bogusław Śliwerski)

    Jak jest w rzeczywistości? Czy harcerstwo polskie wyróżnia w istocie od skautingu między innymi nasycenie polskiego harcerstwa naukową myślą? Zanim więc odpowiem na pytanie, czy(-m) jest harcerskie wychowanie, powinienem odnieść się do naukowych źródeł na ten temat. Pedagogika jest tą nauką, której kluczowym przedmiotem badań jest wychowanie. Czy jednak możemy mówić o pedagogice harcerskiej? Jak w myśli skautowej/harcerskiej jawiło się wychowanie oraz w jakim kierunku ewoluuje jego sens? Senat III Rzeczypospolitej uchwalił 2018 rok Rokiem Harcerstwa. Jest to zatem znakomita okazja ku temu, by sięgać do ponad stuletniej myśli o istocie wychowania i różnych jego aspektach w skautingu światowym oraz polskim, także w naszym harcerstwie.

     

     

    Praktykowanie harcerstwa jest bardzo szerokie. Także w środowiskach pedagogicznych. Rozważania o harcerstwie, teoria harcerstwa, w Polsce prawie nie istnieje.

     

    Zanim przejdę do istoty rzeczy, a więc do kwestii wychowania w skautingu, który w swoich polskich dziejach przyjął własną nazwę – „harcerstwo”, dokonam wprowadzenia do pedagogiki harcerskiej, która będąc in statu nascendi, musi zderzyć się z integracją nauk humanistycznych i społecznych. Istnieje już bogata literatura przedmiotu naukowych badań tego ruchu oraz źródeł jego ewoluowania w toku dziejów, ze szczególnym ich rozwinięciem w odniesieniu do lat transformacji ustrojowej Rzeczypospolitej od 1989 roku. Miejscami, ze względu na przywoływane źródła, pisząc o skautingu, będę odnosił swoje analizy do harcerstwa, niezależnie od tego, czy zainteresowani treścią są członkami ZHP, ZHR czy innej organizacji harcerskiej w naszym kraju. Wynika to z niedostrzeganej wciąż przez badaczy skautingu i harcerstwa socjologicznej przesłanki, której twórcą jest światowej sławy polski uczony Florian Znaniecki. W swoim studium poświęconym socjologii wychowania stwierdza on krzyżowanie się w społeczeństwach różnych grup społecznych, przy czym pomimo cechującej je wielości, różnorodności i odrębności są takie, które ogniskują swoje działania wokół wpływowej grupy, jaką dla mnie jest w tym przypadku właśnie skauting.

     

    Warto nadmienić, że w większości krajów są zupełnie oddzielne organizacje skautowe żeńskie i męskie, często osobne katolickie, protestanckie, YMCA i nawet partyjne. Chlubą naszą jest, że pomimo wielu przeciwności potrafiliśmy jednak utrzymać jedność.

     

     Każde harcerstwo w Polsce w mniejszym lub nawet ortodoksyjnym zakresie odwołuje się do idei i założeń pedagogicznych Roberta Baden-Powella oraz kontynuatorów jego pedagogii. W tym sensie każde harcerstwo jest w jakimś stopniu od niej zależne, nasycając własną pedagogię harcerską czynnikami ją częściowo różnicującymi w stosunku do innych harcerstw. W ujęciu socjologa:

    [...] wpływ krzyżujących się grup w stosunku podporządkowania nie zawsze jest jednostronny, że słabsza i mniej liczna grupa, pod pewnymi względami podporządkowana grupie licznej i potężnej, sama również przez swych członków stara się, często z powodzeniem, na nią wpłynąć i w pewnych innych sprawach sobie ją podporządkować.

     


    Po latach niewoli i zniewolenia w czasach nazistowskiej, a następnie radzieckiej przemocy fizycznej, strukturalnej i symbolicznej, po zlikwidowaniu cenzury politycznej nareszcie można publikować studia monograficzne i wyniki badań podstawowych o środowisku socjalizacyjnym i wychowawczym, którego fundamentalne założenia aksjonormatywne, metodyka pracy z osobami trzech generacji – dzieci, dorosłych i osób starszych oraz odroczone w czasie osiągnięcia mogą sprzyjać ich dalszej realizacji w adekwatnych do zmieniającej się rzeczywistości warunkach społecznych, gospodarczych, politycznych i osobistych. W tym miejscu zamierzam odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu współczesna myśl pedagogiczna w harcerstwie i o harcerstwie podejmuje i pojmuje istotę wychowania oraz jaką rolę odgrywa w niej prymarne jego rozumienie jako środowiska pośredniego wychowania? Czy możemy mówić o pedagogice harcerskiej czy o harcerskiej pedagogii?

     


    Nie można tych kwestii rozstrzygnąć na poziomie jedynie normatywnych westchnień czy modeli, jeśli nie sięgnie się do dotychczasowych badań, jak i nie wykaże konieczności dokonania w tym zakresie naukowego zwrotu. To, że harcerstwo ma w swoich założeniach funkcję socjalizacyjną (pośredniego wychowania) i wychowawczą, było przedmiotem wielu rozpraw naukowych w okresie II Rzeczypospolitej, do których treści nie było powszechnego dostępu przez kilkadziesiąt lat aż do 1990 roku, kiedy to została zniesiona w Polsce cenzura. Nie stały się zatem podstawą do zaktualizowania zawartych w nich przesłanek i argumentacji. Jest to możliwe dopiero teraz dzięki uruchomionej przez Wojciecha Śliwerskiego w Oficynie Wydawniczej „Impuls” w Krakowie, pierwszej w ogóle oraz na tak dużą skalę, edycji ich reprintów czy wcześniejszych, znacznie bardziej ograniczonych prób stworzenia teorii, a nawet pedagogiki harcerskiej. Postanowiłem zbadać, czy rzeczywiście słuszna jest teza Adama Massalskiego:

    [...] że harcerstwo polskie to skauting plus niepodległość i myśl pedagogiczna. Myśl pedagogiczna, której poziom wyróżnia harcerstwo wśród innych organizacji skautowych.

     


    Moja hipoteza jest w stosunku do powyższego przekonania częściowo negatywna, gdyż za poglądem byłego przewodniczącego ZHP nie stoi naukowa diagnoza, tylko pedagogiczne przeświadczenie i pragnienie nauczyciela akademickiego i instruktora harcerskiego, by taka myśl nabrała naukowej mocy. W pokonferencyjnym tomie, w którym A. Massalski opublikował swój list do uczestników naukowej debaty, znalazł się artykuł Kazimierza Bogdana Schütterly’ego pt. Pedagogika ZHP – mity a rzeczywistość, w którym przyznaje on, że pedagogika harcerska nie została uznana za wyodrębnioną dyscyplinę naukową. Stało się tak pomimo realizowanego do 1989 roku w szkolnictwie wyższym przedmiotu „metodyka wychowania w ZHP”.

    We wczesnych latach 90. pedagogika harcerska była dyscypliną postulowaną. Mówiono o niej jako o przedmiocie.

     


    Po 1990 roku przedmiot ten jednak został wycofany z programów kształcenia pedagogicznego, natomiast jeszcze ukazywały się nieliczne opracowania o charakterze metodycznym mające wskazywać – zdaniem tego autora – na istnienie jednak takiej pedagogiki.

     


    Niniejszą rozprawę dedykuję mojemu Bratu – Wojciechowi Śliwerskiemu, który dokonał wyjątkowego w dziejach współczesnego harcerstwa aktu zlikwidowania białych plam w wiedzy o harcerskiej myśli, przywracając pamięć o wciąż nieobecnych w naszej świadomości i kulturze roz­prawach o istocie światowego i polskiego skautingu oraz harcerstwa.
     

    Poinformuj Redakcję

    Jeżeli w Twojej okolicy wydarzyło się coś ciekawego, o czym powinniśmy poinformować czytelników, napisz do nas.

    Twoich danych osobowych nie udostępniamy nikomu, potrzebujemy ich jedynie do weryfikacji podanej informacji. Możemy do Ciebie zadzwonić, lub napisać Ci e-maila, aby np. zapytać o konkretne szczegóły Twojej informacji.

    Twoje Imię, nazwisko, e-mail jako przesyłającego informację opublikujemy wyłacznie za Twoją zgodą.

    Zaloguj się


    Zarejestruj się

    Rejestrując się lub logując się do Portalu Księgarskiego wyrżasz zgodę na postanowienia naszego regulaminu.

    Zarejestruj się

    Wyloguj się