Mariusz Mazur laureatem Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego

Historyk, prof. Mariusz Mazur otrzymał Nagrodę Historyczną m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego za książkę „Antykomunistycznego podziemia portret zbiorowy 1945-1956” - ogłoszono we wtorek wieczorem na Fb Domu Spotkań z Historią.

rzewodniczący jury prof. Andrzej Friszke powiedział w laudacji, że książka „Antykomunistycznego podziemia portret zbiorowy 1945-1956” zawiera w swoim tytule jasną deklarację. „Stanowi portret zbiorowy żołnierzy powojennej partyzantki antykomunistycznej” - dodał.

Jego zdaniem „portret zbiorowy to jeden z najtrudniejszych gatunków historiografii. Jego przygotowanie wymaga nie tylko wszechstronnej znajomości źródeł, ale i zdolności ich syntetycznej analizy. () Często zgromadzony imponujący materiał źródłowy zostaje poddany przez autora tak słabej analizie, że końcowy efekt rozczarowuje, pozostawiając uczucie niedosytu. Zdarza się jednak i to jest przypadek nagradzanej dziś książki, że autorowi udaje się z mozaiki jednostkowych faktów, celnie dobranych cytatów oraz przemyślanych komentarzy stworzyć dzieło wybitne”.

Według prof. Friszke „dzieło profesora Mazura nie tylko poszerza stan naszej wiedzy o przeszłości, ale niesie też aktualne przesłanie. Pokazuje bowiem, że w czasach, których temat tzw. żołnierzy wyklętych, czy jak kto woli niezłomnych stał się narzędziem propagandy partii rządzącej, można napisać książkę wolną od politycznych intencji oraz wierną zasadzie »sine ira et studio«”. „Książkę, która nie próbuje przedstawić tych ludzi, jako postaci ze spiżu, jak chcą ich dziś widzieć bezkrytyczni gloryfikatorzy, ale unika też wpadania w tony tak dobrze znane z historiografii epoki PRL szafującej sloganami o zbrodniarzach i bandytach reakcyjnego podziemia” - ocenił.

Prof. Mazur wyjaśnił, że w swojej książce starał się dostrzec człowieka uwikłanego, wraz z jego skomplikowaniem, zaletami, słabościami. „Szczególne znaczenie ma dla mnie fakt, że została ona wyróżniona nagrodą im. Kazimierza Moczarskiego, był on człowiekiem, który w trudnych czasach wykazał się odwagą, poświęceniem i wytrwałością. Jestem przekonany, że jako żołnierz AK w czasie wojny, a potem więzień polityczny doświadczył niektórych opisanych przeze mnie stanów psychicznych, czy trudnych wyborów. Z tego powodu zastanawiam się, jak odebrałby te książkę, czy zgodziłby się z tezami, które postawiłem” - powiedział.

Zdaniem prezes fundacji im. Kazimierza i Zofii Moczarskich, Elżbiety Moczarskiej „książka ta pokazuje partyzantów polskiego podziemia, jako ludzi z krwi i kości”. „Czego się bali, o czym marzyli, jakie mieli wątpliwości, czy wierzyli w sny, czy chcieli popełnić samobójstwo” - powiedziała. „Książka prof. Mazura pozwala zrozumieć i pokazać, że trudny i wzbudzający emocje temat można pokazać w sposób fachowy, empatyczny i bardzo interesujący” - oceniła.

Nagrodę Młodzieżowych Klubów Historycznych 2019 w postaci statuetki „Ołówek” Kazimierza Moczarskiego otrzymał Grzegorz Gauden za książkę „Lwów - kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadowym 1918”.

Nagroda Historyczna m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego ustanowiona w grudniu 2018 r. uchwałą Rady Miasta Warszawy jest kontynuacją powstałej w 2009 r. nagrody za najlepszą książkę poświęconą historii Polski po 1918 r. W konkursie mogą uczestniczyć autorskie prace historyczne (pierwsze polskie wydanie książki autora polskiego i pierwsze polskie wydanie przekładu autora zagranicznego), dzienniki i pamiętniki oraz edycje źródłowe.

Zwycięzca otrzymuje nagrodę w wysokości 50 tys. złotych oraz statuetkę „Temperówkę” Kazimierza Moczarskiego, autorstwa Jacka Kowalskiego z warszawskiej ASP.

Patron nagrody Kazimierz Moczarski (1907-75) był prawnikiem, dziennikarzem, pisarzem, żołnierzem AK, uczestnikiem Powstania Warszawskiego. Po wojnie był przez 11 lat więziony przez komunistów. W 1949 r. przebywał w jednej celi wraz z Juergenem Stroopem, niemieckim oficerem policji, SS-manem, odpowiedzialnym za zagładę getta warszawskiego. Owocem tego były opublikowane w 1977 r. „Rozmowy z katem” - książka przybliżająca życiorys niemieckiego zbrodniarza, ujawniająca mechanizmy działania nazistowskiej machiny śmierci.

źródło: PAP, Olga Łozińska