Recenzja

1942

Kiedy przyswoicie komplementarną wiedzę o przyczynach i kulisach II wojny światowej na podstawie dwutomowego opracowania autorstwa Richarda Overy’ego warto sięgnąć po „1942. Przełomowy rok II wojny światowej” opowieść zbudowaną z licznych infografik, rysunków i fotografii.

Ostatnimi czasy ukazało się sporo pozycji książkowych dotyczących analizy przyczyn II wojny światowej. Ale infografika Cyrila Azouvi’ego i Juliena Peltiera, z przedmowa Oliviera Wieviorki wyróżnia się szczególnym pietyzmem i wartką narracją. To była dla mnie bardzo ważna lektura w kontekście zrozumienia epickiego opracowania Ivery’ego. Poruszył on w swojej pracy tyle wątków, że aby je poukładać w logiczny ciąg potrzebna jest taka właśnie publikacja jak „1942.Przełomowy rok II wojny światowej…”

 Przede wszystkim ważny jest tu wybrany przez autorów okres drugiej wojny. Jeszcze nie nastąpiło generalne przełamanie, ale już powoli wyczerpują się zasoby wojenne III Rzeszy i Państw Osi. Jeszcze do połowy 1942 roku zdawało się, że Państwa Koalicji Antyhitlerowskiej zupełnie opuściło szczęście. Na wszelki wypadek zaczęto ewakuować administrację brytyjską w Egipcie, a amerykanie nosili się z zamiarem zmniejszenia konwojów z pomocą na skutek „rzezi alianckich statków handlowych” przez stada niemieckich U-bootów.

Ale ju w maju nastąpiła klęska Japończyków pod Midway, w sierpniu amerykańscy marines opanowali kluczową wyspę Guadalcanal, a w listopadzie Brytyjczycy odnieśli spektakularne zwycięstwo pod Al-Alamajn w Egipcie. Uratowano Kanał Sueski i zaczęto opanowanie Afryki Północnej. Aby to opisać słowami, to za mało, tu potrzebna jest plastyczna mapa, która pokazuje poszczególne etapy alianckiego wysiłku wojennego, ogrom logistycznych umiejętności, no i przede wszystkim nieograniczone możliwości produkcyjne amerykańskiego przemysłu.
Książkę podzielono a właściwie rozrysowano na 5 głównych rozdziałów wojennych. Począwszy od działań na Pacyfiku, Frontu Wschodniego, Afryki Północnej, po „Projekt Manhattan”, „Komandosi” czy opracowanie „Ruchu Oporu”. Uzupełnieniem dla nich są 3 rozdziały tematyczne powiązane z głównymi, a zatytułowane „Narody Zjednoczone”, Bombardowania strategiczne”, Szoa. Zbrodnia staje się przemysłem”. Razem składają się na charakterystykę 1942 roku, roku tak naprawdę przełomu, z czego zdawali sobie sprawę szefowie niemieckiego OKW, z marszałkiem von Rundstedtem i Rommlem na czele.

Polecam nie tylko miłośnikom militariów i wojska, ale uważam, iż jest to znakomita pomoc dydaktyczna dla zrozumienia skomplikowanych zagadnień związanych z kulisami II wojny światowej. Tu jasno na białym widać na co poważyły się hitlerowskie Niemcy chcąc za wszelką cenę skolonizować Wschodnią Europę, a potem Europę Zachodnią, aż po basen Morza Śródziemnego.

Publikację uzupełniają oprócz infografik i rysun  ków unikalne zdjęcia dokumentalne. Niestety mało jest tu zdjęć i tekstów mówiących o polskim wysiłku wojennym. Aiutorzy wspominają o powstaniu w gettcie i memorandum Edwarda Raczyńskiego na temat zagłady Żydów z grudnia 1942 roku. Nie ma ani słowa w rozdziale o Ruchu Oporu na temat "Polskiego Państwa Podziemnego". Autorzy skupiają się na Europie Zachodniej, Jugosławii i Grecji. 

Jest taki film Spielberga pt.”1941”, gdzie w komediowej scenerii próbowano przedstawić atmosferę tamtego czasu, kiedy amerykanie obawiając się japońskich nalotów zaciemniali miasta i patrolowali wybrzeże licząc się z atakiem ich łodzi podwodnych i japońskim desantem. Film nie zdobył takiego uznania jak „Indiana Jones” mimo brawurowej roli Johna Belushi’ego, ale oddaje atmosferę powagi z jaką traktowano wówczas Japonię czy Niemcy. Ale to tylko do czasu, kiedy na horyzoncie pojawił się przełomowy rok „1942”, ale w zupełnie inne scenerii, wieszcząc klęskę wojsk Osi.