Recenzja

Geniusz ptaków

Każdy z nas nie pamięta wiersz Juliana Tuwima pt. "Ptasie radio",w którym różne ptaki rozmawiają ze sobą, starając się porozumieć za pomocą swoich ptasich języków, a także przekonać słuchaczy o swojej ważności.

W "Geniuszu ptaków” Ackerman idąc tą ścieżką rozszerza widzenie ptasiego świata, skupiając naszą uwagę na możliwościach adaptacyjnych tkwiących w ich ptasich mózgach.
Jako nasi przyjaciele ptaki,  ta gromada taksonomiczna istnieje na tym świecie od ponad stu miliardów lat. Jak pisze Ackerman „żył sobie gdzieś praptak, wspólny przodek wszystkich ptaków, od kolibra do czapli” i z czasem ewoluował. Dzisiaj istnieje jeszcze ponad dziesięć tysięcy ich gatunków. Ponad dwa razy więcej niż ssaków.

 Autorka bazując na najnowszych wynikach badań i eksperymentów naukowych, przytacza je z wielką umiejętnością wplatając w swój autorski wywód. To, że ptaki są sprytne, to każdy z nas zdaje sobie z tego sprawę chociażby obserwując sroki, sikory, a nawet przemądrzałe i okrutne wróble. Pamiętam jak sąsiadowi uciekł kanarek; nie uleciał daleko, stado wróbli zadziobało go na moich oczach, wyrywając jeszcze w półżywemu piórka. Ale nie będziemy się skupiali na tych negatywnych ptasich zwyczajach, lecz jak tytułuje książkę Ackerman „Geniuszu ptaków”.

 Jeżeli przebrniecie przez pierwszy rozdział, gdzie autorka skupia swoją uwagę na „ptasim móżdżku” i stara się odpowiedzieć, czy jest on tak mały jak powiedzenie mówi, czy też nie. Łatwość uczenia się przez ptaki z rodzaju gniazdowców jest łatwe do pokazania. Ackerman przytacza przykłady, jak sikory bogatki i modraszki zamieszkujące Wielką Brytanię nauczyły się otwierać kartonowe kapsle butelek z mlekiem, dostarczanych rano pod drzwiami mieszkańcom osiedli i dobierać się do zebranej na wierzchu warstwy gęstej śmietany. Na lotnisku w Australii, gołębie nauczyły się otwierać automatyczne drzwi do supermarketu.  Książka roi się proszę Państwa od wielu podobnych przykładów ptasiej zaradności i umiejętności przystosowywania się do zmiennych warunków życia, nawet tylko ekstremalnych, bo klimatycznych. Oczywiście nie wszystkie z nich mają te zdolność, ale większość z nich jest w stanie dostosować się do tych zmian.

Książka Ackerman jest publikacją popularnonaukową w dobrym tego słowa znaczeniu. Autorka nie epatuje nas ciągle wynikami badań, lecz stara się opowiadać swoim językiem o rezultatach jakie dzięki nim osiągnięto. Okazuje się, że na świecie rozsianych jest mnóstwo laboratoriów, grup badawczych skupionych przy fundacjach i instytucjach uniwersyteckich. Są one w ciągłym kontakcie ze sobą, tak, iż nie dublują tych badań, lecz specjalizują na konkretnych tematach.

Globalna liberalna  gospodarka dla której liczy się tylko zysk jest odpowiedzialna za rabunkową formę zniszczeń środowiska naturalnego na całym świecie, a jak wiecie państwo, bez niego mnóstwo gatunków jest zagrożonych lub poprostu ginie. Ackerman nie pisze tego wprost, lecz jak mówią dane, szacowane tempo wymierania gatunków zwierząt na Ziemi to jeden gatunek co 25 minut. Codziennie przestaje istnieć kilkadziesiąt niepowtarzalnych ptaków, ssaków, gadów, płazów i ryb.
Reasumują co roku z powierzchni Ziemi znika ponad 20 tysięcy gatunków zwierząt. W tym są też rzadkie gatunki ptaków. Żeby nie wiem jak miały wyspecjalizowane swoje móżdżki, hipokampy, połączenia między neuronami, to nie jest to w stanie zastąpić ich środowiska naturalnego.

Polecam bo spośród książek, które ostatnio pojawiły się na ten temat, ta stara się pokazać ptaki od strony ich zdolności, uczenia się, rozpoznawania, ale łączy to z informacjami, o postępującej degradacji ich środowiska, stąd część gatunków ptaków ocaleje wykorzystując przy tym swój wrodzony geniusz, inne zaś polegną i zginą, stąd praca Jennifer Ackerman jest podwójnie ważna, Pozwala im ocaleć na swoich stronach, a także pokazuje jak praktyczne możliwości czy zdolności ptaków wpływają na jakość ich przeżycia na tym świecie. Świecie, który tak pięknie, w imię egoistycznych praw niszczy człowiek, będący wrogiem wielu, a w konsekwencji samego siebie.