Recenzja

Inne historie miłosne

Zbiór opowiadań rumuńskiego pisarza Luciana Teodorovici jest próbą pokazania, co się dzieje wokół miłości, przy okazji miłości i dla miłości. Szerokie spektrum opowiadanych historii składa się na zgrabny, dobrze skomponowany utwór. Rodzaj literackiej wariacji rozpisanej na wielogłosy jej bohaterów. Teodorovici pokazuje ludzi zakochanych i miłość zanurzonych w różnych życiowych konfiguracjach.

Jego miłość jest trudna. Zaskakująca, a nade wszystko wymagająca wysiłku, oddania się jej całym swoim majestatem, statusem zawodowym, życiowym czy rodzinnym. Przeżywamy całkowite oddanie, a zarazem katusze, bowiem uczuciowo jest niejednoznaczna i zmienna. Potrafi wznosić nas ponad wyżyny jak wir gorącego powietrza i nagle bez żadnej przyczyny schładza i zamienia w taflę lodu.

Na początku Lucian Teodorovici pisze o tej miłości najbardziej spontanicznej, a zarazem zmiennej, miłości młodzieńczej („Na szczudłach”). Ona zostawia w nas trudno gojące się rany, potem jest etap studencki, żywiołowa chęć pokazania światu, iż jesteśmy najszczęśliwszymi ludźmi na tym świecie, wyzwolonymi, otwartymi na doznania i częste zmiany partnerek. Może być też odwrotnie, zakochanie od pierwszego wejrzenia, często ślepe i głuche na różnego rodzaju sygnały wychodzące od partnerki („Śpiewający tramwaj”) Ale są też sytuacje wykreowane wokół miłości, spotkanie kolegów po latach przy "stoliku prawdy" zastawionego pełnymi kieliszkami. Każdy z nich symbolizuje kolejny etap w naszym życiu. Tak jest w noweli „...A szczur ma w sobie więcej życia niż żółw”, kiedy okazuje się, że nasze życiowe doświadczenie nie dorasta do pięt naszym oczekiwaniom czy sytuacjom, a syndrom uczuciowego wypalenia wisi w powietrzu.

Teodorovici opowiada historie, które wpisane są w nasze ludzkie doświadczenie, tu i teraz, na tej ziemi, gdyż nikt z nas nie jest w stanie żyć poza czasem i poza dziejącymi się na naszych oczach historiami („Dokumenty”). Często też nie wiemy jak się zachować w chwilach, kiedy rzeczywistość dziejąca się na naszych oczach nas przerasta („Wilczek).
Wymyślanie towarzyszących miłości dziwnych sytuacji jest literacką specjalnością Teodorovicia. Dzięki temu ten zbiór opowiadań nie jest tylko i wyłącznie wykreowaną literacką pracą. Czuje się tu prawdziwe życie, zaskakujące, inne niż nasze własne wyobrażenia o nim, ale jest to naturalną konsekwencją naszego pojawienia się na tym jedynym ze światów. To nasi rodzice przyczynili się do tego, iż możemy doświadczać na własnej skórze, tego co oni przeżyli ciut wcześniej. Doświadczenie towarzyszy nam od urodzenia, aż do ostatnich chwil. Jest probierzem  naszego charakteru i świadomości („Pełnia księżyca”).

Zastanawiam się, co oprócz umiejętności opowiadania różnych historii jest siłą Luciana Teodorovici i co go wyróżnia? Myślę, że to skala doświadczenia życiowego i szerokie spektrum spraw jakie porusza. Na przykład „Wyprawa po gęsi, czy „Wiele kilometrów stąd”. W tych dwóch zdawałoby się innych tematycznie opowiadań, historia miłosna jest tylko lekko naszkicowana i to tak przewrotnie, że przy pierwszej lekturze prawie jej nie zauważamy. Ale wystarczy sięgnąć raz jeszcze do książki, aby dostrzec, to co nam umknęło; klimat, obyczajową otoczkę, poetyckie szczegóły literackiej narracji. To wydaje się charakterystyczne dla prozy Luciana Bana Teodorovicia. Dlatego warto do niego wracać, bo okazuje się, iż rumuńska literatura niesie w sobie oprócz atmosfery, klimatu czy egzotyki, normalne ludzkie uczucia, pełne sprzeczności i niespodziewanych zwrotów akcji. Bo czyż z takich właśnie urwanych, niepełnych fragmentów składa się nasze własne indywidualne jestestwo?