Recenzja

Ku wolności

Dwudziesty wiek był sprawdzianem dla bardzo wielu ludzi na naszej planecie stopnia zaawansowania naszego człowieczeństwa. Wpierw pierwsza wojna, ale szczególnie później druga spowodowała przewartościowanie kwantum naszych zasad moralnych czy norm postępowania. Jak nigdy dotąd zagrożone zostało bezpieczeństwo ludzi, ich bliskich, rodzin i dzieci. Faszystowski totalitaryzm i jego chore idee zaważyły o życiu i śmierci milionów europejskich Żydów.

 

ania naszych braci w wierze przed zagładą. Historia Ireny Sendlerowej, rotmistrza Pileckiego, Ucieczki z Sobiboru, czy wydanej ostatnio Anny Herbich historii „Dziewczyn ocalałych”,dzieje kobiet, którym cudem udało się przetrwać największe ludobójstwo świata. Poznaliśmy historię Danuty, która przez całą wojnę była zdana na życzliwość i pomoc zupełnie obcych sobie ludzi. Krystynę, która wraz ze swoimi rodzicami uciekała z płonącego getta w Warszawie siecią podziemnych kanałów.

Sue Smethurst znakomita dziennikarska opisała w swojej ucieczce „Ku wolności” niesamowitą historię Mindli z domu Lewin i cyrkowca, klauna Sloppo Kubusia Horowitza. Ich przypadkowe spotkanie przed wojną na ulicach Warszawy związało ich ze sobą węzłem małżeńskim nas dobre i złe. Nie byli winni temu, iż nadchodząca druga wojna, stała się świadectwem najtragiczniejszej zagłady ludności cywilnej i ludobójstwa narodu Żydowskiego. Zaczęło się od morderczego bombardowania Wielunia 1 września 1939 roku, w którym zburzono 75% powierzchni miasta i zabito około dwustu mieszkańców, a skoczyło budową w większości na ziemiach polskich sieci obozów koncentracyjnych.

Ale na razie Mindla i Kubuś cieszą się, iż pokonali nieufność ojca Mindli Szmula i mając ich błogosławieństwo cieszą się sobą. Kubuś zabiera ją do cyrku Braci Staniewskich w którym pracuje jako klaun. Latem 1936 roku pobierają się, ale Kuba Klaun Sloppo wyjeżdza z cyrkiem w kolejną trasę objazdową, Mindla jest w ciąży. Jeszcze n ie widać wojny na horyzoncie, ale o prześladowaniach Żydów w III Rzeszy donosi prasa.

Umiera matka Mindli Chana Lewin. Kubuś Horowitz razem z mikrej postury kolegą Fajwelem opracowują nowe numery cyrkowe. Zaprasza rodzinę Mindli do cyrku, rozśmiesza nawet jak zwykle poważnego jej ojca Szmula. Mindla rodzi Kubusiowi pierwszego syna Gada, jest rok 1937.

Wybuch wojny zaskakuje Kubusia w Białymstoku, Mindla przeżywa pierwsze naloty Luftwaffe na Warszawę, kryje się po piwnicach, słychać pierwsze akordy tego, co już niedługo nastąpi.  Do tego momentu ich historia przypomina tysiące im podobnych, tyle, że nikt z jej znajomych nie ma cyrkowca za męża. Stara się przeżyć w bombardowanej Warszawie, jej bracia szukają jedzenia, głód zagląda im w okna. Rozdzielona z Kubą, który po zajęciu Białegostoku przez Niemców dowiaduje się z rzucanych ulotek, iż za chwilę zostanie on przekazany radzieckich sojusznikom.

Tymczasem w Warszawie okupant wprowadza swoje prawa, oczywiście Żydzi zostają spod niego wyjęci, mogą tylko modlić się, aby ich śmierć przyszła nagle, nakładają białe opaski z niebieską gwiazdą, planuje się otwarcie getta. W końcu opuszcza Warszawę na furmance, przez Leszno, Radzymin, Ostrów Mazowiecki w kierunku wschodniej granicy, chce przeprawić się przez Bug. By dotrzeć do Białegostoku. Szczęście, które do tej pory jej towarzyszyło, teraz ją opuszcza.

Szuka cyrku Staniewskich i swego Kubusia Horowitza, klauna Sloppo, lecz oni już wyjechali, rozminęli się. Zmierzają do Warszawy, to jedyny sposób aby ocalić artystów. W międzyczasie Mindla laduje w Sokółce u stryja Aldo. Podejmuje pracę i Rosjan w garbarni. W czasie próby przekroczenia granicy radziecko-niemieckiej zmierzając do Polski aresztowana przez bolszewickich enkawudowskich pograniczników ląduje w więzieniu, zabierają jej synka Gada do ochronki. I tu akcja przyśpiesza, Rosjanie traktują ją jak niemieckiego szpiega, biją i głodzą, jest kwiecień 1940 roku. Tymczasem Kubuś w Warszawie razem z Fajwelem rozbawia w szpitalu dzieci. To pierwszy akord przed reaktywacją cyrku Staniewskich, mają występować dla niemieckich żołnierzy.

W białostockim więzieniu Mindla walczy o życie, spotyka żydówkę o imieniu Zofia, która pomaga jej przetrwać najgorsze. Ujawnia, że jest znajomą klauna Fajwela i zawiadamia go iż Mindla żyje. Tymczasem w Warszawie zamykają Żydów w gettcie, jest sierpień 1940 roku. Lala Staniewska poprzez swoje kontakty załatwia swoim żydowskim pracownikom lewe dokumenty, załatwia im wyjazd z Polski.

Kubuś Horowitz przebrany w mundur niemieckiego kolejarza wraz z przyjacielem Fajwelem wyruszają do Białegostoku. Mindla pomaga Zofii w więziennym szpitalu. I tu los i opatrzność spotykają się by ratować Mindlę z NKWD-owskiego więzienia. Nie będę państwu opisywał najważniejszych chwil, które rozstrzygną o uratowaniu Mindli, o wręcz nieprawdopodobnym wyrwaniu ich syna Gada z rąk pracowników ochronki prowadzonej przez pracowników komunistycznej partii, o ewakuacji dzięki amnestii Sikorski-Majski wraz z tworzoną armią Andersa przez Daleki Wschód do Indii, a później do obozów w Afryce. Ich koczownicze życie i walka już po zakończeniu wojny o wizę do Australii. To tam w końcu odnaleźli spokój i przystań dla swojej rodziny. Mieli jeszcze dwóch synów, nie było lekko, ale ich życie należało do spełnionych.

Historia opowiedziana przez Mindlę Sue Smethurst potwierdza, iż miłość, wiara i dobrzy ludzie spotkani po drodze dopełniają tajemnicy naszego przeznaczenia. Szczęście, sens życia; dla Mindli synek Gad i mąż Kuba powodują, iż odnajdujemy w sobie nadzwyczajną moc, odwagę i siłę przetrwania, a ta prowadzi nas ścieżką nadziei do szczęśliwego końca. Pod tym względem ich wspólna historia potwierdza regułę, iż los sprzyja odważnym, zdeterminowanym, a to wynika z niezwykle silnego uczucia jakie połączyło tych dwoje; biedną Mindlę z Nalewek z cyrkowym klaunem Kubusiem Horowitzem i przede wszystkim z wrodzonego poczucia własnej wolności.