Recenzja

Napoleon. Tom I.

Klasyczna zbeletryzowana biografia Napoleona Bonaparte autorstwa Maxa Gallo, francuskiego historyka jest najczęściej wznawianą książką poświęconą genialnemu generałowi i cesarzowi. Gallo ma dar wartkiego opowiadania, a sukces swój zawdzięcza świetnemu zabiegowi, wpleceniu w swoją opowieść myśli, listów, dialogów Bonapartego z jego rodziną, poznanymi kobietami, współpracownikami, generałami, ministrami, ludźmi, których nobilitował stanowiskami, tytułami i majątkiem, żądając w zamian jednego: wierności jego ideałom i wyznawanej filozofii władzy.

 

 

Gallo podzielił pracę na dwie części. Każda o objętości przekraczającej sześćset stron zawiera bogaty materiał historyczny.

 Tom I. "Pieśń wymarszu. Słońce Austerlitz" ukazuje nam młodego Napoleona, jego niełatwe dzieciństwo, pierwsze sukcesy poparte tytaniczną pracą, co skutkowało późniejszym szybkim awansem. Ale nic nie bierze się z niczego. Nie odniósłby takiej spektakularnej kariery gdyby nie jego wrodzone talenty i ogromna pracowitość. Kiedy inni lepiej urodzeni, zamiast pilnie się uczyć Królewskiej Szkole Wojskowej w Paryżu korzystają z wielkomiejskich uciech, on kuje traktaty matematyczne i wojskowe, pogłębia listę lektur. Oddaje się całkowicie wojskowemu rzemiosłu. Wyśmiewany także z powodu niskiego wzrostu, nie pozostaje dłużny swoim wrogom, boją się go. Nazywają szalonym Korsykaninem. Poświęcając czas nie zaniedbuje licznej rodziny, pamięta o matce. Nie udaje, mówi co myśli, nie przysparza mu to przyjaciół, ale nawet niechętni mu szlachetnie urodzeni przyznają, że jest w nim coś ponad przeciętnego, z czym trzeba się liczyć.

Gallo przedstawia nam Napoleona jako nie pomnikowego, lecz żywego człowieka, z całym bagażem swoich przywar, wad, zalet i licznych talentów. Jego nadpobudliwość i ambicja często trawią jego cenne siły. Widzi wokół siebie lichość, mierność, awanse nie poparte wiedzą czy pracowitością.

Nierówności społeczne, wyzysk, bieda prowadzą do wybuchu francuskiej rewolucji. Zna pisma oświeceniowych myślicieli Woltera, Rousseau, Condorceta, ale boi się chaosu, anarchii, dyktatu motłochu. Stąd jego zamiłowanie do wiedzy, książek, wydaje na ne wszystkie oszczędności, ma swojego zaufanego księgarza.

Mimo nadpobudliwości bardzo dokładnie obserwuje rozwój wypadków: zburzenie Bastylii, obalenie króla Ludwika XVI i Marii Antoniny i rządów absolutystycznych, wprowadzenie „białego terroru”, klęskę jakobinów. Ten rozwój wypadków przyśpieszony reakcją Austrii, Prus, wojną we Włoszech przyśpiesza jego karierę. Mając 24 lata awansował na generała brygady. Jego wiedza artyleryjska i niekonwencjonalny sposób strategicznego myślenia zwracają na niego uwagę Komitetu Ocalenia Narodowego, a później I Dyrektoriatu.

Błyskotliwa kampania włoska, potem Egipt. Pomimo klęski był na tyle znany, iż udało mu się przeprowadzić udany zamach stanu, gromadząc przy sobie wiernych towarzyszy broni, generałów. Miał rękę do wyszukiwania wojskowych i organizacyjnych talentów. Otoczył się młodymi oficerami, których poznał w czasie kampanii włoskiej i egipskiej.

Ale jako mężczyzna z krwi i kości potrzebował naturalnego dopingu, w tym pomogły mu liczne romanse i ożenek z Józefiną Beauharnais. Ona zjednywała mu w swoim salonie zwolenników i organizowała zaplecze polityczne.

Recenzenci zbeletryzowanej opowieści Gallo o Napoleonie zarzucają mu, że poświęcił dużo miejsca jego romansom z kobietami, a także pracy jako I Konsula, a potem Cesarza. Tworzeniu nowego prawa konstytucyjnego, nowego społeczeństwa, przebudowywaniu świadomości Francuzów, która byłaby zgodna z jego wizją Wielkiej Francji, panującej na kontynencie, wytyczającej nową wizję współpracy wolnych demokratycznych narodów. O tym też oprócz jego bitewnych i militarnych sukcesów jest ta książka. Zauważmy, że Napoleon cały czas czyta, gromadzi ciągle nowe tytuły, przegląda prasę, liczne raporty. Bierze udział w organizacji robót publicznych, przebudowuje Paryż, unowocześnia przemysł, tworzy nowe manufaktury. Rozumie ekonomię, finanse. Wie, że sukces ekonomiczny tworzy zdrowa konkurencja, wspieranie wynalazczości.
Bonaparte to nowy typ polityka, wszechstronna wiedza oparta pracowitością i licznymi talentami. Tego bał się jego główny wróg - Anglia. Ale o tym w drugim tomie...