Recenzja

Odyseja kosmiczna 2061

Nikt inny, tak jak Clarke autor klasycznej powieści „Odyseja kosmiczna 2001” nie traktował kosmosu bardziej po ojcowsku. Oprócz tego, iż był on dla niego literackim tworzywem, można powiedzieć, iż był również jego nieziemskim dzieckiem. To dlatego Kubrick zwrócił się do Clarke'a o wspólne napisanie scenariusza do kultowego filmu „Odyseja 2001”, inspirowanego jego  opowiadaniem "The Sentinel".

Wtedy jeszcze sam wielki wizjoner Clarke nie przewidział, że pojawią się kolejne książki w tytule z "Odyseją kosmiczną". I tak powstał czteroksiąg powieściowy: Odyseja 2010, 2061, 3001. Każdą można czytać osobno, a w kolejnych występują w różnym natężeniu bohaterowie poprzednich części. Jedni dożywają ponad stu lat, jak doktor Heywood Floyd, weteran misji na Jowisza, który starzeje się wolniej, żyjąc w reżimie grawitacyjnym wahającym się od zera do jednej szóstej ziemskiego przyciągania.Inni odchodzą z tego świata. jak profesor Katherina Rudenko czy Walter Curnow.

Floyd ze względu na swoje doświadczenie i staż w przestrzeni kosmicznej, wcześniej jako główny realizator misji na Jowisza/Saturna i w 2010 jako uczestnik wyprawy „Leonowa”, zostaje dowódcą kolejnej wyprawy. Tym razem będzie to kometa Halleya, i statek kosmiczny nowej generacji „Universe”. Oprócz tego, z grupą naukowców i zaproszonych gości VIP-ów (pisarka Maggie M., aktorka Yva Merlin) ma zbadać czarny monolit nazwany przez załogę zniszczonego „Tsiena” Wielkim Murem. W międzyczasie jednak dochodzi do katastrofy rakiety „Galaxy”, którą została wysłana, aby zbadać tajemnice ewolucji na Europie, dawnym księżycu Jowisza. Flloyd i załoga nie są zadowoleni ze zmiany planów, gdyż każda z grup naukowców miała przed sobą pionierskie wyzwania.

Clarke będący ginącym gatunkiem pisarza wizjonera (taki był u nas Stanisław Lem) dawkuje nam oprócz akcji sporą dawkę wiedzy, o czym wspomina w końcowym appendixie. Jego osobiste kontakty z Leonowem, Buzzem Aldrinem czy pogłębiona wiedza dotycząca odkrycia reakcji „zimnej fuzji” przez Luisa Alvareza skutkują wpleceniem ich w różny sposób do powieściowej narracji. Stąd też nadanie statkowi kosmicznemu nazwy „Leonow”|, czy powiązanie astronauty z dysydentem Sacharowem, który we czasie pisania „Odysei 2010” odsiadywał wyrok w mieście Gorkim, za co przeprasza w „Podziękowaniach”. A także supersoniczna prędkość- tysiąc pięćdziesiąt kilometrów na seundę, co daje prawie cztery miliony kilometrów na godzinę.

Ne będę zdradzał czy powiedzie się misja ratunkowa rakiety „Universe” i co odkryła „Galaxy” dryfując w przestworzach kosmicznego oceanu, ale jedno jest pewne to książka dla miłośników pisarstwa Clarke. W wielu recenzjach spotkałem zarzut, iż to najsłabsza część serii, ale nie jest to do końca prawda. Mamy tu bowiem do czynienia z wielu wątkami, których Clarke nie rozwija, ale daje szansę czytelnikowi do własnej ich interpretacji i rozwinięcia. Mam tu na myśli wątek porwania Galaxy przez Rose, czy epizod z organizacją CZAKA czy ASTROPOLEM. Clarke sugeruje nam, że za każdą kosmiczną wyprawą stoi jakaś tajna misja pseudonaukowa sponsorowana, czy to przez kompleks militarny lub prywatną organizację o niejasnych celach. Poza tym przewidział eksploatację kosmosu, turystyczna jak i surowcową. A po trzecie, jego przesłanie jest jasne: „żadna, nawet zaawansowana technika nie pomoże człowiekowi zgłębić tajemnic wszechświata, galaktyk czy planet, bez poznania samego siebie, swoich korzeni. Stąd w jego filozofii obecne są odwieczne pytania:  Skąd przyszliśmy i dokąd zmierzamy?