Recenzja

Pedagogika przeżyć praktycznie. O innej metodzie pracy grupowej

Pedagogika przeżyć oparta na metodzie Kurta Hahna, twórcy tej unikalnej procedury pracy z grupą  uczniów, zwana po niemiecku Erlebnispädagogik jest stosowana z powodzeniem w szkołach Waldorfskich. Sprowadza się do odpowiedzi na dwa podstawowe pytania: Jak skutecznie uczyć, jak dobrze wychowywać?

Odwieczny problem z tzw. szkołą publiczną, szkołą powszechną polega na tym, iż nauczyciel mający dodatkowo oprócz własnego wychowawstwa lekcje w innych klasach, nie ma czasu na dogłębne poznanie swoich uczniów. Przeładowane klasy, dwuzmianowość powodują, iż nauczyciel, który ma wychowywać, poznawać swoich uczniów, staje się powoli urzędnikiem wypełniającym mnóstwo papierkowej roboty i  dokumentacji. Mimo woli zabija to cały wychowawczy efekt, sprowadzając cały etap szkolnej edukacji do jałowej, nudnej nauki zakończonej obowiązkowymi testami. Aby nie „zabijać” w uczniu jego wrodzonych zdolności, wykorzystując przy tym w sposób świadomy własne doświadczenie i jego zaangażowanie powstała „ metoda zabawy w uczenie”.

W tej szczupłej objętościowo publikacji Rafał Ryszka zawarł podstawową wiedzę o metodzie pracy grupowej wykorzystując narzędzie jakim jest pedagogika przeżyć. U jej podstaw leży ujawnienie w uczniu pozytywnych emocji związanych właśnie z nauką poprzez zabawę, gdzie śmiech, relaks, otwarcie się na grupę są wartością podstawową. Tego w skondensowanej formie dowiemy się z rozdziału pierwszego.

W rozdziale drugim Ryszka informuje nas czym jest i w jaki sposób pracuje grupa. Od samego początku naszej socjalizacji stykamy się z grupami: rówieśniczą, szkolną, kołem szkolnych zainteresowań, drużyną sportową lub harcerską. W każdej z tych grup musimy zaakceptować obowiązujący w nich regulamin, wewnętrzną hierarchię, kodeks postępowania. Zaczynając grupową współpracę przenosimy do niej własną wiedzę, zainteresowania, talenty, doświadczenie. Jako struktura dynamiczna wymaga od ciągłego aktywnego współuczestnictwa, dzięki temu możemy przejść drogą od normalnego uczestnika do funkcji przywódcy, lidera, kierownika. Z czasem w ten sposób nabywamy pewność siebie, potrafimy wrazić swoje racje, stajemy się sprawniejsi, a przy tym w ramach ustalonego porządku stajemy się partnerami na których można polegać. Po zrealizowaniu Naszego celu, projektu grupa może ulec rozwiązaniu, \ale też może dalej kontynuować kolejne zadanie już na wyższym poziomie grupowej organizacji.

W normalnej szkole są oczywiście różnego rodzaju koła zainteresowań, ale o mniejszym stopniu organizacji wewnętrznej. Praca z konkretną grupą nad konkretnym projektem, zadaniem szybciej integruje daną grupę, wpływa na jej samozorganizowanie się, pozwala wychowawcy na wnikliwą obserwację jej członków i na tej podstawie wyłonienie z niej liderów, a także praca nad szybszą integracją znajdujących się wśród niej indywidualności.

Twórca metody Kurt Hahn obserwując w latach 20.tych XX wieku wnikliwie zachodnioeuropejską młodzież stwierdził u nich cztery podstawowe braki: zanik tężyzny fizycznej, zanik poczucia służby i przydatności dla innych, zanik inicjatywy i spontaniczności oraz zanik troskliwości i odpowiedzialności za innych. Bazując na jego spostrzeżeniach Baden Powell wykorzystał to w swoim skautingu pragnąc stworzyć altruistycznie nastawione do życia grupy młodych sprawnych ludzi. Bazując na swoich refleksjach Hahn zbudował pedagogiczną koncepcję pracy grupowej opartej na pedagogice przeżyć. Jego zasady do dzisiaj są obowiązujące w tej metodzie, czyli „Dajcie dzieciom okazję do odkrycia samych siebie”, „Pozwólcie im przeżyć po swojemu porażkę i sukces”, „Stwarzajcie okazję do tego, aby dzięki duchowi wspólnoty zapomniały o swoim egoizmie”, „Ćwiczcie ich siłę wyobraźni”, „Uwalniajcie dzieci bogatych od paraliżującej świadomości ich uprzywilejowania”. Te trzy ostatnie zasady uważam za podstawowe dla sukcesu w pracy grupowej.

Współczesne szkolnictwo niestety działa w sposób destrukcyjny, podsycanie chorego indywidualizmu i ciągłej rywalizacji powoduje, że klasa szkolna staje się poligonem i teatrem edukacyjnej wojny, z jednej strony o „duszę” młodych ludzi, a z drugiej, w obrębie klasy prowadzi do destrukcji tzw. planu wychowawczego. W odróżnieniu od tego pedagogika przeżyć zorientowana jest bowiem na prymat działania nad teoretyzowaniem, współpracę w ramach wspólnoty, grupy zamiast czystej rywalizacji, dobrowolności w niej uczestnictwa, konieczności wyjścia z utartych konwencji i przyzwyczajeń na rzecz naturalnych więzi

W rozdziałach szóstym i siódmym i dziewiątym podstawowych dla tej publikacji Rafał Ryszka przedstawia optymalne warunki dla powstania procesu pedagogiki przeżyć,typowe te przebieg projektu edukacyjnego, a także typowe techniki w pedagogice przeżyć.

Bardzo ciekawa i potrzebna publikacja na rynku wydawnictw pedagogicznych i edukacyjnych. Bogato ilustrowana, co dodatkowo podnosi jej praktyczne zastosowanie. W rozdziale dziesiątym znajdziemy przykłady praktycznych gier i interakcji. To gotowy podręcznik treningów i terapii umiejętności społecznych uczących młodych ludzi realnej samooceny.