Recenzja

Śląska Fotografia Artystyczna

Fotografia od zawsze była medium dokumentującym nasze życie, była odzwierciedleniem rzeczywistości, utrwalała pejzaże, życie codzienne, nasze domy i nas w działaniu. W momencie dynamicznego rozwoju sprzętu i techniki fotograficznej zaczęliśmy przekształcać ją nadając jej oryginalny artystyczny charakter. Stawała się na naszych oczach dziełem sztuki. Posiadała magiczną moc oddawania tego, czego nie można było namalować na płótnie czy innym materiale.

 

Zaczęli wykorzystywać ją nie tylko fotograficy lecz także artyści wmontowując ją w swoje oryginalne pomysły. W miarę postępu, rozwój technologiczny sprzętu, fotografia cyfrowa, świat fotografii poszerzył się o fotomontaże, fototapety itp. działania. Ale zawsze pomimo ogromnego rozwoju sprzętu i technologii o jej wartości decydował talent, oko i refleks fotografika. Wybierając
sobie temat, tworzył zarazem osobną opowieść o ludziach, rzeczach, pejzażach utrwalając je w mgnieniu soczewki, w tym czasie, którym dysponował włączając migawkę.

Fotografie zaczęto gromadzić w kolekcje tematyczne, poddano je archiwizacji jak każde inne dzieło sztuki, konserwowano, dbano o warunki przechowywania, gdyż często materiał na jakim zostały wykonane, szczególnie te najstarsze ulegał presji czasu. Z czasem stała się autonomiczną gałęzią sztuki. Poświęcono jej wiele książek, esejów, prac naukowych, że wspomnę tu Victora Burgina, Johna Tagga, Marthę Rosler, Waltera Benjamina czy Susan Sontag. Stała się medium permanentnym, ale nigdy nie traciła z pola widzenia człowieka i zawsze mimo różnej obróbki odnosiła się do rzeczywistości.

Mam przed sobą autorski album zredagowany przez Wojciecha Kukuczkę, opatrzony tekstami wybitnych znawców tematu Krzysztofa Jureckiego i dr Adama Sobotę, pod znamiennym tytułem Śląska Fotografia Artystyczna”.

Śląsk od zawsze mnie fascynował, pamiętam jak chłonąłem atmosferę „Czarnej Julki” Gustawa Morcinka, czy jego „Baśnie i podania śląskie” pełne utopców, nocznic, jaroszek żyjących pod ziemią. Fascynację tą pogłębiło malarstwo Ociepki, Pawła Wróbla, surrealistyczna wizja świata Erwina Sówki, melancholia i bajeczny kolor prac Ewalda Gawlika, bogactwo śląskiej ikonografii na płótnach Franciszka Kurzei. No i kino Kazimierza Kutza szczególnie jego „Śląska Trylogia. Ale fotografia śląska została przeze mnie odkryta dopiero teraz za sprawą pomysłu Wojciecha Kukuczki, który w tym przegląśdowym albumie ukazał całe spectrum tematyczne , traktując fotografię jako dokument, fotograficzną kreację, fotografię artystyczną, społeczną czy konceptualną.

Jego autorskie wprowadzenie i dwa eseje Krzysztofa Jureckiego i Adama Soboty rozwijają przed nami wzorzysty dywan nie tylko tematyki jaką podejmowali śląscy fotograficy, lecz przy okazji krótko i precyzyjnie umiejscowili dokonania śląskich fotografików na mapie polskiej fotografii artystycznej. Takie nazwiska jak Wilhelm von Blondowski, pioniera fotografii śląskiej, dokumentującego życie codzienne na Śląsku. Ten urodzony w Gliwicach artysta należał do polskiej szlachty herbu Wieniawa.

Stał się inspiracją dla kolejnych pokoleń śląskich fotografików, między innymi mistrza Jerzego Lewczyńskiego, zwolennika eksperymentu formalnego o sztuki nowoczesnej, Zofii Rydet, zamieszkałej w Bytomiu, rozpoznawalnej po emocjonalnym podejściu do fotografii jako medium, katowiczanki Anny Chojnackiej, współpracującej z wydawnictwami takimi jak Arkady, Śląsk, ,WAG czy Śląski Instytut Naukowy. Skupiała się na oddaniu duszy obiektów przemysłowych Śląska, architekturze śląskiej aglomeracji. Jej twórczość przypomniano na dużej retrospektywnej wystawie w Muzeum Historii Katowic w 2014 -2015, towarzyszyło jej krytyczne wydawnictwo. Ale także dla Michała Cały, mieszkaniec Tych, którego również zafascynował krajobraz przemysłowy Górnego Śląska.

Ci wszyscy artyści potrafili dociec do sedna śląskości tej krainy kojarzącej się przeciętnemu zjadaczowi chleba z szybami górniczymi, hutniczymi dymami,hałdami i pokopalnianymi wyrobiskami. Każdy z nich uświadomił mi, iż w śląskim pejzażu miejskim drzemie nadrealizm, a w niesamowitych kształtach wyrobisk ukrył się surrealizm. To oni rozpisali jego szarość i czerń na fotograficznych błonach, kliszach, zdjęciach ujmując go dzięki swojemu wrodzonemu talentowi w dziwnych pozach, sytuacjach czy ujawniając ukryte przed naszymi oczami ich tajne podziemne czy naziemne życie.

Niesamowita przygoda ze Śląską Fotografią Artystyczną zostawi we mnie na długo klimaty zdjęć Waldemara Jamy, Jakuba Byrczka, którego zdjęcia oddają nieziemską fakturę fotografowanych przedmiotów, kamieni wypełniających jego pejzaże, czy kompozycje fotograficzne Andrzeja Górskiego, lub też realizm magiczny Wojciecha Prażmowskiego.
Starannie, profesjonalnie wydany album jest dziełem zespołu Fundacji Wielkiego Człowieka, w tym Patrycji Sikory odpowiedzialnej za projekt graficzny i skład, Jacka Czarkowskiego zajmującego się multimediami.

Prawdziwa uczta dla oczu i ducha ludzi wrażliwych na fotograficzne medium, tu pogłębione o śląskie klimaty i autorskie fascynacje prezentowanych tu artystów fotografików.