Recenzja

Świadome ciało

Terapia traumy w psychoterapii zorientowanej na ciało jest indywidualnym doświadczeniem cielesnego wymiaru istnienia i doświadczenia. Bowiem nie tylko nasza psyche reaguje na długotrwały stres czy stany chorobowe, ale również nasze ciało. Stąd tak trudna jest terapia bulimików czy anorektyków. Tu bowiem dochodzi do sprzężenia dwóch bodźców: cielesnego i psychosomatycznego. Efektem niemożności odróżnienia emocjonalnych źródeł pobudzenia od fizjologicznych są związane z tym hipochondria oraz nadwrażliwość na bodźce pochodzące z wewnątrz naszego organizmu.

 

Osoba taka nie łączy fizjologicznych wskazówek pobudzenia (np. bólu brzucha) z przeżywanymi emocjami (np. stresem), dopatruje się w nich raczej nieprawidłowości zdrowotnej, co prowadzi do nadmiernej obawy o swoje zdrowie. Towarzyszy jej także poczucie niezrozumienia stanów własnego ciała, nieprzewidywalności jego reakcji i zawodności.

Autorki tej pracy przyglądnęły się tak rozumianej cielesności z różnych perspektyw”, perspektywy nauki, psychoterapii i rozwoju osobistego. Jako praktyczki, prowadzące zajęcia ze studentami psychoterapii i fizjologii stwierdziły, że na ten temat funkcjonuje wiele stereotypów, jednym z nich jest przede wszystkim łączenie cielesności z seksualnością. Obserwując zachowanie swoich pacjentów lub prowadząc warsztaty zajęciowe zauważyły, iż kluczową sprawą w tych spotkaniach jest poruszana i zauważana kwestia udziału w tych problemach naszego ciała.

Stąd w pierwszym rozdziale zawarły wiedzę dotyczącą różnych form psychoterapii i edukacji zorientowanej na ciało.Przy okazji porządkują problemy związane z literaturą przedmiotu wcześniej potraktowane niekonsekwentnie i wybiórczo. Ukazują w ten sposób specyfikę i genezę funkcjonujących podejść psychoterapeutycznych. Konsekwencją tak przyjętego planu jest przedstawienie w kolejnych rozdziałach funkcjonujących współcześnie form pracy z cielesnością mające za zadanie wspierać zdrowie psychiczne osób poszukujących pomocy psychologicznej.

Obraz przenikania się psychiki i ciała doskonale pokazuje np. syndrom aleksytymii, zdiagnozowanej, kiedy psychoanalitycy natrafiali na trudności podczas prób pracy z pewną grupą pacjentów — były one zatem związane bezpośrednio z problematyką leczenia przy wykorzystaniu psychoterapii. W kontakcie z tymi pacjentami okazywało się bardzo często, że główne założenia klasycznej psychoanalizy, a więc ujawnianie swobodnych skojarzeń, marzeń sennych oraz fantazji było niemożliwe. Działo się tak zarówno dlatego, że osoby te nie miały zablokowany dostępu do własnego życia wewnętrznego lub nie było ono bogate, między innymi dlatego, że nie potrafiły opisywać słowami swoich stanów emocjonalnych i uczuć. Dlatego zaczęto coraz częściej rozpatrywać człowieka z perspektywy holistycznej, jako złożony obraz przenikania się psychiki i ciała. Wiązało się to z poszukiwaniem przyczyn różnych chorób np. atopowego zapalenia skóry w powiązaniu z przeżyciem głębokiej traumy, a nawet predylekcji do stanów sadomasochistycznych. Potem poddano tą teorię modyfikacji uważając,iż większość chorób ma psychosomatyczne podłoże. Ujęto tą koncepcję również interdyscyplinarnie wskazując subtelne dwukierunkowe zależności między subiektywnymi przeżyciami a procesami neurohormonalnymi, odpornościowymi i metabolicznymi. Tą złożoną dziedzinę nazwano psychoneuroimmunologią.

W kolejnym rozdziale autorki przedstawimy nam pracę nad doświadczeniem somatycznym w psychoterapii traumy metodą Somatic Experienxcing, opracowaną przez Petera Levine'a.Obecnie to chyba najbardziej nowatorska metoda. SE głównie zajmuje się traumą szokową czyli przeżyciami, na które składają się trzy czynniki: za dużo. za szybko i za nagle W takich sytuacjach układ nerwowy nie jest w stanie zintegrować, tego co człowiek doświadcza na poziomie emocjonalnym. Przykładem może być wypadek samochodowy, w którym ginie bliska osoba. Organizm, żeby mógł przetrwać, wchodzi w fazę ucieczki albo zamarcia, po to żeby chronić się przed odczuwaniem cierpienia.

W rozdziale trzecim Marta Kochan-Wójcik, Bianka Lewandowska, Katarzyna Salamon-Krakowska omówiły metodę Moshego Feldenkraisa. Niezbyt rozpowszechniona w Polsce i nie tak znana jak SE służy redukcji motorycznej. Jej celem jest zmiana nawyków i wzorców działania. Autorki potraktowały ją bardzo szeroko skupiając się nie tylko na warstwie filozoficznej lecz przede wszystkim praktycznej. Efektem, jest pogłębienie świadomości własnego ciała i uwrażliwienie sfery kinestetycznej czyli inteligencji ruchowej. Ludzie o inteligencji kinestetycznej wyróżniają się tym, iż  np. nie potrafią usiedzieć w miejscu.

Swoistym, oryginalnym zakończeniem ich publikacji są cytowane wypowiedzi uczestników warsztatów metody Feldenkraisa, które odbyły się w Supraślu. To świadczy o tym, iż autorki nie reklamują tego na zasadzie osobistej korzyści, jak często zdarza się to w pracach dotyczących stosowania różnych nowych cudownych leków lecz posługują się odczuciami uczestników konkretnych warsztatów. Ich opinie sprowadzają metodę Moshego Feldenkraisa nie tylko do postaci ćwiczeń gimnastycznych czy masażu, lecz sytuują ją bliżej psychoterapii czy nawet medytacji z wykorzystaniem naszego ciała. Mimo niewielkiej objętości praca ta niesie ze sobą ważkie treści i jak zawsze świadczy o guście redaktorów prowadzących Oficynę Wydawniczą IMPULS. Publikowane przez nią publikacje naukowe i popularnonaukowe wnoszą do naszego życia aktualną praktyczną wiedzę na ważkie tematy. Tym razem jest to terapia nakierowana na świadome ciało, a właściwie na odblokowanie i uświadomienie jego potencjału.