Recenzja

Tajemne życie seksualne kobiet w średniowieczu

Średniowiecze przeciętnemu zjadaczowi chleba kojarzy się z ciemnotą, zacofaniem, zabobonami, jednym słowem,po złotych czasach starożytności to kulturowy obciach. Ale to kompletnie mylne rozpoznanie, bowiem średniowiecze jest tak pełne kontrastów, kolorów i odcieni, że można mówić o tej epoce jak o kalejdoskopie pełnym różnych niesamowitych obrazów.

Turnieje rycerskie, kultura dworska, kultura uwielbienia kobiet, studia uniwersyteckie, a z drugiej strony rozwój klasztorów, procesje biczowników, wiara w diabła jako nosiciela zła, purytańska obyczajowość, a z trzeciej strony jak pisze Gilbert w sprawach seksu folgowano sobie, tak, iż procesów o gwałty, i to nie tylko dziewicach, ale kobietach zamężnych, wdowach, służkach notowano w sądach tamtejszych co niemiara. Niestety kobiety stały na z góry straconej pozycji, bo to one oskarżane były o potęgowanie chuci, kuszenie mężczyzn, w tym jak przeczytacie wielu biskupów, księży, diakonów. Trudne to były czasy dla płci pięknej, co kłóci się z kulturą wędrownych truwerów komponujących i odśpiewujących poświęcone nim pieśni, czy ballady.

Gilbert skupiła się w swojej pracy na jednym z ważniejszych przejawów naszej ludzkiej aktywności, na życiu seksualnym, i choć w tytule widnieje słowo tajemne, to jak się okazało, Rosalie dotarła do bardzo wielu źródeł dokumentujących naszą seksualną aktywność. Ale pomimo iż kobiety stały jak dowodzi Gilbert na straconej pozycji jeśli chodzi o gwałt czy przemoc, to często dzięki ówczesnemu prawu sądowemu i wrodzonemu sprytowi potrafiły unieważnić swoje małżeństwo, sprokurowane, w wyższych stanach przez swoich rodziców. Fakt, kobiet ze stanów niższych stały zgoła na aucie. Ale to był tylko jeden z aspektów ludzkiej aktywności. Autorka bardzo precyzyjnie, krok po kroku wprowadza nas w meandry ówczesnej obyczajowości, dzięki swojemu wrodzonemu humorowi robi to często z „przymrużeniem oka”, co czyni jej dzieło lżejszym i bardziej strawnym dla starszego pokolenia, które mając w sobie zakodowaną wiktoriańską szkołę nauczania historii, pełną stereotypów i przeinaczeń ciągle jeszcze posługuje się w swoim myśleniu o tej epoce ciemnoty zgraną szaro-ciemną kalką.

Świadomość kobiet, co do swoich niewieścich możliwości była jak najbardziej pełna, co powodowało, iż na młode, piękne kobiety, w tym dziewice zaginano parol, co skutkowało kłopotami, niechcianą ciążą, złą reputacją. Ale na każdą taką sytuację Gilbert przy pomocy ówczesnych prominentek i uczonych, takich jak Hildegarda z Bingen czy słynna lekarka Trotula z Salerno cytuje zastosowaną receptę, kurację czy zalecenie zdrowotne. 

Są tu prawdziwe arcyśmieszne momenty, które cytowane w tonie poważnej naukowej dysertacji, tak jak np. o wędrującym łonie, pomocy w kwestii określenia płci, próbach sypialnych, testy smaku, czy walce z niepłodnością, stanowią o wyjątkowości pracy Rosalie Gilbert. Jest ty takich smaczków co niemiara, można się z nich śmiać biorą pod uwagę naszą obecną wiedzę, ale pamiętajmy, że przypadki pięknej Agnes Webbster, Alice Rasell z Yorku, niecnej Beatrice de Planissoles z Montaillou, na ówczesne czasy były typowe dla tamtej obyczajowości, sposobie traktowania kobiet, obowiązującego prawa. Duża w tym zasługa sług bożych, którzy od początku z wielką ochotą przystępowali do regulowania życia seksualnego swoich owieczek. Praca Burcharda z Wormacji, podręcznik spowiednika, Corrector sive Medicus, Podręcznik Pokutny Bedy Czcigodnego, to klasyka tego gatunku, ale szczegółowe pytania dotyczące życia erotycznego ówczesnych małżeństw, kobiet, mężczyzn, do dzisiaj mogą powodować wypieki na policzkach.

Nie zdradzam najlepszych fragmentów, czy momentów, ale wierzcie mi państwo, musiałem intensywnie tłumić śmiech, żeby nie budzić u moich domowników podejrzeń, iż wpadłem w śmiechową głupawkę. Aczkolwiek sprawy są jak najbardziej poważne. Przy okazji warto dodać, iż książkę wydano niezmiernie starannie, wyszukane ilustracje, dodają jej przy tym nie tylko smaku, ale potwierdzają, że nie przesadzając Gilbert pisze całą prawdę.