Recenzja

Trzydzieści srebrników

Książka pisana w przejściowym mieszkaniu zaraz po II wojnie światowej, gdzieś w stolicy Węgier. Owe trzydzieści srebrników miało samemu Sandorowi Maraiowi wytłumaczyć fenomen tego, iż człowiek może uznać się za Boga. A tym, który uznał się za niego i  dzięki swojej nauce zmienił ludzi, a w konsekwencji swiat  był Jezus z Nazaretu.

Jego twarz przez wieki odbito na setkach lub nawet tysiącach płócien i obrazów. Dla wielu w chwilach ostatniego schronienia była ona i jest nadal nie jako jedynym ratunkiem. Wiele stron tej książki Marai poświęca ukazaniu życia Jezusa w kontekście atmosfery z jaką stykamy się w mało znaczącej i drugorzędnej prowincji jaka wówczas była Galilea, a także zestawia życie i działalność  Jezusa i Apostołów nie jako w kontrze do życia i działalności Jana - ostatniego proroka przed Jezusem. Bardzo wnikliwie Márai ukazał w książce "Trzydzieści srebrników"  losy jego kuzyna Jana bardzo wnikliwie ukazane są w "Trzydziestu srebrnikach"ich relacje wzajemne.

Swoistym fenomenem dla Sandora Maraia jest także świadomość proroka - rewolucjonisty jakim był dla wielu Jezus. Sandor Marai pokazuje barwnie fenomen świadomości Jezusa ukazanej  jako protosocjalisty, fenomen świadomości wypełnionej po brzegi miłością bezintesowną, która tryska z tego cieśli z Nazaretu niczym ze xródła. I niejako na końcu ukazany jest Judasz z Iskariotu,a także ukryte przed nami motywy jego działania. Chrystus był dla niego wyrozumiały. Ewangelie gnostyczne mówią ,że Judasz przyjmował ewangelię Najbardziej świadomie on i Maria Magdalena. A tu judasz ukazany jest Jako symbol zdrady nie znającej czasu i miejsca,  kontekstu zdrady mogącej zdarzyć się wszędzie.Nie ma żywych Mateuszów i Piotrów, są tylko żywi Judasze. Takie są fakty, a imię to i kryjąca się za tym imieniem historia przywodzi na myśl przekleństwo - jest i pozostanie zawsze symbolem zdrady.

W posłowiu wydanej cztwrdzieści lat póżniej powieści  w 1983 roku Marai  przyznawał: "Zdrajca jest zawsze przymilny. Ma nadzieję, że dzięki temu stłumi tę dręczącą, piekącą świadomość, że jest człowiekiem o mniejszej wartości. Czasem pochodzi z Kariotu, czasem skądinąd. Jak przed dwoma tysiącami lat. Jak dzisiaj. Jak jutro, o ile będzie jeszcze jakieś jutro".

Marcin Antoniak