Recenzja

W poszukiwaniu imperium

Kto z mojego pokolenia nie czytał „”Opowieści o korsarzu Janie Martenie” czy Sabatiniego „Kapitan Blood”, lub z wyższej półki „Korsarza” Josepha Conrada? Ten powieści przechodziły z rąk do rąk. Uzupełnialiśmy swoją wiedzę o wyczynach korsarzy z publikacji Giuseppe Baiguera i Denisa Bechu i inni - Wielkie bitwy morskie. „Gravelines.Niezwyciężona Armada” czy serii „Biografie wielkich ludzi” – „Francis Drake”. Historie słynnych piratów znakomicie wpisywały się narrację historyczną czasów PRL-u, kiedy to byliśmy potęgą morską.

 

 

Podtrzymywały te pasje udane ekranizacje filmowe,  takie jak „Piraci” Polańskiego, „Piętnastoletni kapitan”. „Tajemnicza wyspa”, „Wyspa piratów” czy „Awanturnik” Younga, ekranizacja powieści Conrada „Korsarz”, czy klasyczny „Karmazynowy pirat” z Burtem Lancasterem.

W ślad za tymi wątkami przygodowymi szła chęć pogłębienia swoich wiadomości o wielkich odkrywcach i konkwistadorach. Jeśli masz ochotę pójść tą ścieżką, to Laurence Bergreen zaprasza w swojej książce do morskiej eskapady śladami Francisa Drake”, największego ówczesnego żeglarza, który w zbiorowej pamięci przetrwał jako pogromca Wielkiej Armady króla Filipa II.

Ale nie zapominajmy, iż dzięki jego umiejętnościom, odwadze i mądrości, całe to przedsięwzięcie – okrążenie kuli ziemskiej, opłynięcie południowego krańca Ameryki Południowej, znalezienie bezpiecznego przejścia między oceanami Atlantyckim i Spokojnym, stało się faktem. To wersja oficjalna, dla szpiegów krążących po angielskim dworze Elżbiety II.           Ta właściwa, to złupienie bogatych kolonii hiszpańsko-portugalskich, abordaż statków transportowych Filipa II, z bezcennym ładunkiem srebra, złota, przypraw korzennych. I był też powód trzeci, prozaiczny. Gdyby wyprawa poniosła fiasko, to Elżbieta I prawdopodobnie musiałaby ogłosić bankructwo. Skarbiec królestwa był pusty. Mnie tu najbardziej zafrapowała dokładna, rzetelna relacja z wyprawy morskiej Drake, wsparta fragmentami pamiętników, jego osobistego kronikarza, anglikańskiego księdza Francisa Fletchera.

Bergreen nie skąpi miejsca na dokładne opisy wyposażeni flotylli Drake. Jest precyzyjny, bazując na ówczesnych kronikach, podaniach. Pomimo tajności całego przedsięwzięcia wyprawa Drake w miarę upływu lat zyskiwała na znaczeniu naukowym. Sztormy i huragany stanęły mu na przeszkodzie w przywiezieniu do Anglii bogatszych zdobyczy – przypraw, jak wanilia czy goździków. Ale zrabowane Hiszpanom złoto, srebro i kosztowności,warte ponad 200 tys dukatów w zlocie (w przeliczeniu na funty to ponad 1.5 mln), uczyniły z niego najbogatszego. jak pisze Bergreen człowieka, uratowały finanse Królestwa Anglii, wzbogaciły 40-krotnie do szacowanych zysków prywatnych inwestorów. Przyniosły mu tytuł szlachecki, majątek, pozycję, aczkolwiek jak każdemu człowiekowi sukcesu przybyło mu też wrogów. Paradoks w tym, że pomimo tej korsarskiej wyprawy nie zabił ani jednego Hiszpana, nie zniszczył żadnego większego miasta, a jego ludzkie podejście zjednało mu szacunek u wrogów.

Jego wyprawa, która trwała dwa lata, dziesięć miesięcy, i kilka dni. Bazując na portugalskich mapach Magellana i florentyńczyka Vespucciego jako pierwszy Anglik opłynął świat.Naniósł na nie wiele poprawek, uściślił odległości. Rozpoczął tym samym nową epokę zdobyczy Korony Angielskiej, i powolną, acz systematyczna budowę imperium brytyjskiego. Wszystko to zawdzięczała Elżbieta I kilku ludziom, jak matematykowi John Dee, czy Gerardusowi Mercatorowi, i takiemu układowi konstelacji gwiazd, w które wierzyła. Jedną z nich, najjaśniejszą, aczkolwiek nie bez skazy był jej osobisty pirat Sir Francis Drake. Epizod z Wielką Armadą pominąłem, bo jest on dokładnie opisany w kilku innych książkach. Przeczytajcie sami, pasjonujące losy Drake żeglarza, odkrywcy, pioniera i człowieka sukcesu.