Recenzja

Wielkopolanie 44

Wielkopolska podobnie jak region Górnego Śląska zapisała się złotymi zgłoskami w historii Polski. Wygrane Powstanie Wielkopolskie, tak jak Powstania Śląskie ukształtowały nie tylko granice rodzącego się po I wojnie odrodzonego państwa polskiego, ale także zapisały się w świadomości pokolenia odbudowującego nasz kraj zniszczony wojennymi działaniami.

 

 

Kierowało tym pokoleniem wysokie morale, patriotyzm, poczucie odpowiedzialności, które to cechy dały się zapamiętać naszym odwiecznym wrogom Rosji i Niemcom jako niezwykle niebezpieczne. Stąd późniejsze wysiedlenia, prześladowania i zbrodnie ludobójstwa.

Wielkopolska, której utraty militarystyczne Niemcy nigdy Polsce nie darowały,od pierwszych dni drugiej wojny stała się widownią zmasowanej nienawiści nie tylko do elity, inteligencji, ale przede wszystkim do pokolenia patriotycznie nastawionych mieszkańców zrzeszonych w licznych organizacjach narodowych, społecznych i gospodarczych.

Pisząc o udziale Wielkopolan w najważniejszym polskim powstaniu zbrojnym przeciw okupantowi jakim było Powstanie Warszawskie Agnieszka Cubała odsłania przed nami szeroką perspektywę z jakiej patrzy na swoich bohaterów. O jej mrówczej pracy świadczą szczegółowe załączone biogramy, życiorysy tych, którzy wysiedleni z Kraju Warty bez wahania pośpieszyli z pomocą powstańcom warszawskim. Autorka „Wielkopolan 44”, podzieliła ich na cztery ważne grupy; dowódcy poszczególnych oddziałów, kobiety żołnierze, lekarze, rodziny, ludzie kultury, sportowcy.

Reprezentowali różne poglądy i orientacje polityczne; od Narodowej Organizacji Wojskowej, Narodowe Siły Zbrojne, po Armię Krajową, Polską Armię Ludową czy Armię Ludową. Udzielali się czynnie w ważnych dla wojska służbach, stając się niejednokrotnie wzorem sprawnego dowództwa, organizacji i zarządzania.
Bez nich nie funkcjonowały by na najwyższym z możliwych stopnia organizacji szpitale, sanitariaty, łączność, szeroko pojęta propaganda, duszpasterstwo czy tak ważne stołówki, świetlice dla dzieci.

 

Warto zapamiętać niektóre z tych nazwisk bowiem, bez wkładu bohaterskich Wielkopolan powstanie warszawskie nie tylko nie trwało by tak długo, ale pewnie część oddziałów poniosłaby większe straty. Oto ci którym Cubała poświęciła ponad trzysta stron tej monografii. Dowódcy: Władysław Cieplak ps. Giewont, Bernard Michał Zakrzewski ps. Oskar, płk Jan Szypowski ps. Leśnik. Kobiety żołnierze: Hanna Teresa Bińkowska ps. Joanna, Maria i Kazimiera Chuchla, Krystyna Maleszewska ps. Rafał. Lekarze: Janusz Zeyland, płk Leon Kazimierz Strehl ps. Feliks, płk. Teofil Kazimierz Kucharski. Ludzie kultury: Maria Dąbrowska, Roman Padlewski ps. Skorupka, Zbigniew Jasiński ps. Rudy, Antonina Kawecka. Sportowcy: Henryk Czapczyk ps. Mirski, Henryk Budzyński, Tadeusz Semadeni ps. Teodor, Ignacy Tłoczyński ps. Ignac, Ksawery Tłoczyński ps. Orlik.

 

Znakomitą pracę Agnieszki Cubały uzupełnia materiał faktograficzny: zdjęcia, słowa piosenek, fragmenty wierszy, pamiętników (np. Marii Dąbrowskiej), fragmenty relacji światków w tym żyjących. A jest ich z roku na rok coraz mniej. Czas jest nieubłagany, stąd ta praca Cubały, będąca próbą ocalenia i zatrzymania w czasie tych niezwykłych chwil, gdzie zwykli ludzie, lekarze, kobiety, harcerze, literaci, poeci przemieniali się w prawdziwych bohaterów. I żaden z nich nie traktował tego, jak coś szczególnego. Tego wymagały ówczesne czasy i to legło u podstaw jak myślę idei powstania tej ważnej publikacji, aby oddać prawdę tamtych czasów ostatecznych.