Recenzja

Zmieniając świat

Żyjąc w globalnym świecie przypływu kapitału, w tym kapitału ludzkiego zwracamy uwagę przede wszystkim na społeczno-gospodarcze aspekty neoliberalnej filozofii. Ale jednym z ważnych jej elementów jest także globalna edukacja - przepływ standardów, doświadczeń wynikających z tzw. ciągłej edukacji, zdobywaniu wykształcenia potrzebnego na globalnym rynku pracy. Ale jak wszystko związane z globalną filozofią liberalizmu ekonomicznego ma ona swoje dobre i złe strony.

 

Katarzyna Jasikowska od lat zajmuje się badawczo zjawiskiem globalnej edukacji, ale także dydaktyką globalizacji jako ogólnoświatowego zjawiska. Jest członkinią wielu zespołów badawczych oraz autorskich i jej doświadczenie daje nam rękojmię, iż jej praca „Zmieniając świat. Edukacja globalna między zyskiem a zbawieniem” stanowi ważnym głos w sprawie oceny współczesnego systemu edukacji, tak plusów, jak i minusów jakie za sobą niesie.

Na część pierwszą jej pracy składa się rozdział, w którym problem edukacji globalnej ujęto w aspekcie historycznym. Autorka charakteryzuje w nim następstwa wybranych globalnych kryzysów, a także przeprowadza krytyczną analizę edukacji globalnej nastawionej w neoliberalnym systemie ekonomicznym na zysk. Ukazuje nam różne warianty transformacyjnego uczenia się, pokazuje pedagogikę emancypacyjną i studia postkolonialne.

W rozdziale czwartym omawia badania prowadzone podczas Światowego Forum Społecznego w 2015 roku, SFS jest miejscem, gdzie spotykają się ludzie, organizacje i instytucje poszukujące rozwiązań dla ważnych kwestii społeczno-gospodarczych, które generują kolejne kryzysy ekonomiczne. Jest to jedno z nielicznych forum na którym mogą zabrać głos osoby lub organizacje marginalizowane przez wielkie międzynarodowe organizacje i instytucje gospodarcze.

Część druga „ Edukacja globalna w Polsce” jest o tyle dla nas ważna, iż dotyczy naszych rodzimych problemów, a z drugiej strony jest rezultatem uczestnictwa autorki w wielu rozmaitych przedsięwzięciach związanych z tworzeniem edukacji globalnej w naszym kraju w latach 2009-2015. Prezentuje także wyniki badań empirycznych przeprowadzonych w latach 2010-2011 z ważnymi ekspertami w tej dziedzinie. Autorka stara się ukazać nam procesy adaptowania europejskiej polityki edukacyjnej do naszych polskich realiów,

ozostającej w ścisłym związku z doświadczeniami kolonializmu i neokolonializmu, także w odniesieniu do naszego kraju. Poświęcony jest temu rozdział piąty. Wszystko to razem ma pomóc nam w zrozumieniu początków  głównych mechanizmów i najważniejszych podmiotów odpowiedzialnych za edukację globalną w Polsce; patrz rozdział siódmy, ósmy i dziewiąty.

Jasikowska została zaproszona w 2009 roku przez Grupę Zagranica – polską platformę organizacji pozarządowych działających w sektorze pomocy rozwojowej , do wzięcia udziału w procesie międzysektorowym związanym ze specyfiką i skutkami edukacji globalnej w naszym kraju. Była jak pisze „jednocześnie zaangażowanym uczestnikiem toczącego się procesu międzysektorowego oraz badaczką reinterepretującą swoje związane z tym doświadczenie”.

Główny zadaniem uczestników było zwiększenie i utrwalanie obecności edukacji globalnej w naszym systemie oświaty. Wynikiem miała być wymiana wiedzy na ten temat przez ludzi reprezentujących różne instytucje oraz organizacje zajmujące się tymi tematami.Uczestniczyło w tym około trzydziestu różnych organizacji pozarządowych, trzy ministerstwa, Ośrodek Rozwoju Edukacji i nauczycielki. W dwa tysiące jedenastym roku zamknięte te spotkania podpisaniem porozumienia pomiędzy Ministerstwem Spraw Zagranicznych (MSZ) i Ministerstwem Edukacji Narodowej (MEN), a Grupą Zagranica, mówiącym o wspieraniu rozwoju edukacji globalnej w Polsce. Autorka przeprowadziła w ramach wsparcia finansowego w ramach funduszy własnych Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego projekt badawczy dotyczący tworzenia edukacji globalnej w III RP. Składały się na wywiady z wybranymi aktywnymi uczestniczkami debat międzynarodowych, reprezentantkami organizacji pozarządowych skupionych wokół Grupy Zagranica, a także przedstawicielami trzech ministerstw.
Katarzyna Jasikowska przeprowadziła w sumie dwadzieścia siedem pogłębionych wywiadów. Wzięło w nich udział dziewięć osób pracujących w organizacjach pozarządowych zrzeszonych w Grupie Zagranica (patrz, strona 12), osiem pracowniczek (-ków) administracji państwowej (MSZ, MEN, Ministerstwo Środowiska) oraz trzy osoby zatrudnione w Centralnym Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli (późniejszym Ośrodku Rozwoju Edukacji). Autorka pod ich sugestią dołączyła do ankiet-wywiadów osoby związane z akademią (pierwsza akademia edukacji globalnej w Europie na University of Oulu w Finlandii) czy europejskiej platformy CONCORD (the European NGO Confederation for Relief and Development) – zrzeszającej organizacje pozarzadowe działające w sektorze pomocy rozwojowej. Autorka sformułowała pytania, które wykazać na jakim etapie w Polsce znajduje się edukacja globalna (patrz strona 12).

W ostatniej części swojej pracy autorka jako badaczka, uczestniczka różnego rodzaju szkoleń, warsztatów i zajęć przedstawia nam wyniki wyniesionych doświadczeń, a także własne przemyślenia na ten temat. Pamiętajmy, jak pisze Jasikowska nasz globalny świat zmienia się w bardzo szybkim tempie. Stąd zmieniają się często priorytety zawarte w systemie współczesnej państwowej edukacji. Na przykład zamiast jak pisze autorka mówić jak dotychczas o obywatelach (-kach), pojawiają się przede wszystkim odwołania do narodu. Zamiast o elementach wielokulturowości mówi się ostatnio o ciągłości kulturowej w ramach kultury narodowej – tradycji, patriotyzmie.

Katarzyna Jasikowska przedstawia to jako neokonserwatywny zwrot, ale zauważmy, takie są reakcje wielu nauczycieli, na zjawisko będące reakcją na agresywną indoktrynację młodzieży w duchu europejskiego liberalizmu. Ale jest to już temat na kolejną analizę globalnej edukacji nie tylko w Polsce, ale w krajach członkowskich Unii Europejskiej.

 

Gabriel Leonard Kamiński