Wydatki na kulturę
Wydatki samorządów na kulturę: Ile przeznaczają na muzea, biblioteki, teatry, świetlice?
Samorządy wydają na kulturę między 3 a 4 proc. swojego budżetu
• Najwięcej na kulturę wydały gminy oraz miasta na prawach powiatu.
• Prawie 40 proc. ogółu samorządowych wydatków na kulturę w Polsce stanowiły wydatki w woj. dolnośląskim, mazowieckim i śląskim.
Dane dotyczące finansowania kultury opublikował Główny Urząd Statystyczny. Wynika z nich, że poziom finansowania tego sektora przez samorządy był w latach 2007-2015 dosyć stabilny i wynosił odpowiednio: 3,7 proc. samorządowych budżetów w roku 2007 i 2013; 3,9 proc. w roku 2010 i 2014 oraz 3,5 proc. w roku 2015. Mimo spadku procentowego GUS zauważa, iż samorządowe wydatki na kulturę w 2015 r. były wyższe od wydatków w 2007 r. o 2 192,9 mln zł, co oznacza, że w tym okresie wzrosły one o 4,9 proc. (ogólnie wydatki samorządów wzrosły w tym czasie o 5,4 proc.).
Wzrost samorządowych wydatków na kulturę odnotowano szczególnie w dwóch kategoriach: w przypadku domów i ośrodków kultury, świetlic i klubów zwiększyły się one z 1 250,1 mln zł w 2007 r. do 2 034,9 mln zł w 2015 r. (czyli o 784,8 tys. zł), zaś w przypadku bibliotek z 938,3 mln zł w 2007 r. do 1 315,1 mln zł w 2015 r. Duże wydatki odnotowano także w przypadku teatrów oraz muzeów (odpowiednio 10,8 procent i 10,9 procent).
Jak stwierdza GUS najwięcej na kulturę wydały gminy oraz miasta na prawach powiatu – odpowiednio 3,6 i 3,9 procent swoich wydatków. Najwyższy odsetek wydatków na kulturę w relacji do wszystkich wydatków samorządu zaobserwowano jednak w przypadku budżetów województw (8,4 procent). Dla porównania – w przypadku powiatów było to zaledwie 0,5 procent.
Wśród gmin najwięcej, w stosunku do całego swojego budżetu, wydały na kulturę gminy wiejskie, a mniej gminy miejsko-wiejskie. Średnie roczne wydatki gmin na kulturę wyniosły 2 725,6 mln zł, miast na prawach powiatu – 2 337,5 mln zł, województw 1 343,0 mln zł, a powiatów – 109,2 mln zł. Biorąc pod uwagę ogólną liczbę wszystkich gmin (ponad 2000) i województw w Polsce okazuje się zatem, że średnio jedna gmina wydała na kulturę rocznie 1,1 mln zł, a województwo – 83,9 mln zł.
GUS wskazuje na regionalne zróżnicowanie wydatków na kulturę – najwyższy poziom (4,9 proc.) odnotowano na Dolnym Śląsku. Powyżej średniej (3,8 proc.) znalazło się jeszcze lubuskie, małopolskie, opolskie, pomorskie i śląskie. Najniższy zaś odsetek wydatków na kulturę w stosunku do ogółu wydatków zanotowano w: świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim (po 3 proc.), podkarpackim (3,2 proc.) i kujawsko-pomorskim (3,3 proc.).
Zestawiając kwotę ogólnych wydatków na kulturę z wydatkami na kulturę w województwach okazuje się, że największy wkład w utrzymanie i rozwój kultury na poziomie regionalnym miały województwa: mazowieckie (jego łączne wydatki w analizowanym okresie wyniosły 15,8 proc. wszystkich samorządowych wydatków na kulturę w Polsce), śląskie (11,5 proc.) oraz dolnośląskie (10,5 proc).
Udział tych trzech województw w łącznych wydatkach na kulturę w Polsce wynosił blisko 40 proc. Dla porównania – w przypadku województw świętokrzyskiego, lubuskiego, czy opolskiego - wydatki na ten cel w analizowanym okresie wahały się między 2,2 a 3,1 proc.
W przeliczeniu na jednego mieszkańca najwięcej na kulturę w 2015 r. wydało województwo dolnośląskie 308,07 zł (158,37 zł w 2007 r.), a niemal trzykrotnie mniej – województwo świętokrzyskie 126,82 zł (80,16 zł w 2007 r.).
Jak zauważa GUS, zdecydowana większość samorządowych wydatków na kulturę (72,6 proc.) stanowiły wydatki bieżące (np. wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w placówkach kultury, zakupy towarów i usług, niezbędnych do ich funkcjonowania, opłaty, czy podatki).
