Wyniki debaty o czytelnictwie w Polsce w dniu 24.10. br. w Krakowie

Z inicjatywy Prezydenta Miasta Krakowa, Prezesa Polskiej Izby Książki oraz Prezes Targów w Krakowie odbyła się w dniu 24.10. br. podczas Międzynarodowych Targów Książki w Krakowie oraz Festiwalu Conrada - debata przedstawicieli samorządów i przedstawicieli środowiska związanego z książką na temat "Roli samorządów w upowszechnianiu czytelnictwa w Polsce”.

Udział w debacie wzięło ponad pięćdziesięciu przedstawicieli samorządów reprezentujących gminy i miasta z wielu rejonów Polski, w tym prezydenci Gdańska, Gdyni, Lublina, Łodzi, Poznania, Sopotu, Warszawy czy też Wrocławia, liczni burmistrzowie i wójtowie. Prezentacje doświadczeń samorządów Chełma, Rabki, Sierpca, Sopotu, Krakowa i Warszawy na polu działań pro-czytelniczych były punktem wyjścia dla dyskusji o stanie czytelnictwa w Polsce i roli samorządów w staraniach o jego wzrost. Jakie warunki - prawne, instytucjonalne, budżetowe - muszą być spełnione, aby samorządy skutecznie mogły aktywizować swoich mieszkańców do czytania? Jakimi działaniami możemy się pochwalić, a gdzie są białe plamy? Skąd czerpać wzorce i jak je adoptować? Jakie bariery stanowią przeszkodę dla zwiększania wsparcia dla twórców kultury, wydawców i księgarzy?

Samorządowców, przedstawicieli środowiska książki i zaangażowanego społecznie biznesu podczas dyskusji merytorycznie wspierała pani dr Izabela Koryś z Instytutu Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej. W panelu uczestniczył także Dyrektor Departamentu Mecenatu Państwa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pan Mateusz Adamkowski. Debatę prowadziła znawczyni programów pro-czytelniczych na świecie, prezeska Fundacji Powszechnego Czytania, pani Maria Deskur.

Wszyscy uczestnicy debaty podkreślali zgodnie, że nawyk i umiejętność czytania książek dla przyjemności przyczynia się do rozwoju i pomyślności jednostek i społeczeństw i zadeklarowali wolę stworzenia ogólnopolskiego, rozległego ruchu na rzecz czytania i książki. Pierwsze idee dla takiej sieci współpracy zawarte zostały w deklaracji Samorządy dla książki, którą odczytała pisarka, pani Małgorzata Gutowska-Adamczyk i którą uczestnicy debaty podpisali. Zostanie powołany interdyscyplinarny zespół, który pracować będzie pomiędzy corocznymi konferencjami ruchu na rzecz czytania, przygotowując kolejne spotkania oraz inicjując programy i działania zwiększające zasięg i skuteczność tej inicjatywy.

SAMORZĄDY DLA KSIĄŻKI

Deklaracja samorządowców i środowiska ludzi książki

Kraków, 24 października 2019

Dzieła myśli ludzkiej upowszechniane współcześnie w formie książkowej utrwalane były przez tysiąclecia na glinianych tabliczkach, wykuwane w kamieniu, pisane na papirusie lub skórzanym kodeksie. Techniki druku zmieniały się od czasów Gutenberga aż po obecne technologie informatyczne. Mimo to lektura książki nadal będzie tą kreatywną czynnością człowieka, bez której niemożliwy jest jego rozwój. To właśnie dzięki stałemu czytaniu nabywamy umiejętność dialogu i krytycznego myślenia, wzrasta także nasza przedsiębiorczość.

Tymczasem Polacy czytają mało. Czytamy znacznie mniej niż nasi sąsiedzi - Czesi, Niemcy, Francuzi czy Szwedzi.

Niezależnie od formy twórczości artystycznej, edukacyjnej i naukowej książka pozostaje jednym z podstawowych dóbr kultury, które mają decydujący wpływ na los jednostek i społeczeństw. Sukces edukacyjny człowieka jest w znaczącym stopniu pochodną wykształcenia nawyku czytania. Rozwój osobisty, poziom satysfakcji z życia oraz sukcesy zawodowe i społeczne zależą - co potwierdzają badania socjologów, psychologów czy też neurologów i pediatrów – od częstotliwości kontaktu z książką i zaangażowania w lekturę od najwcześniejszych lat. Wiele problemów społecznych i cywilizacyjno-kulturowych demokratycznego społeczeństwa, związanych z kształtowaniem ducha wolności i tolerancji oraz z adekwatnym reagowaniem na złożone wyzwania współczesności, ma swoje źródło między innymi w niedostatku czytania.

Bez wzrostu liczby osób czytających stale Polacy nie będą innowacyjni i konkurencyjni ani w biznesie, ani w nauce, ani w działalności społecznej i politycznej. W dłuższej perspektywie wszechstronny rozwój i pomyślność całego kraju i społeczności lokalnych zależeć będzie od powszechności dostępu do książki i – co ważne - nawyku korzystania z tego dobrodziejstwa.

Upowszechnienie czytania w Polsce jest zadaniem każdego z nas.
Cywilizacyjnie jest to dziś jedno z najistotniejszych wyzwań.

My, zebrani w Krakowie samorządowcy oraz przedstawiciele środowisk i instytucji związanych z książką, świadomi stojących przed nami zadań, deklarujemy wolę wspólnego działania i apelujemy do władz publicznych wszystkich szczebli, mecenasów prywatnych oraz społecznie odpowiedzialnego biznesu o wspólną pracę i szczodre inwestycje na rzecz upowszechniania czytania książek w Polsce. Stwórzmy rozległą sieć ludzi zaangażowanych w edukację czytelniczą i razem budujmy społeczeństwo ludzi czytających.

Spotykajmy się co roku podczas Międzynarodowych Targów Książki w Krakowie, Mieście Literatury UNESCO, aby: pokazywać dobre praktyki rodzime oraz zagraniczne w zakresie czytelnictwa i dzielić się doświadczeniami, omawiać możliwości współpracy na linii samorządy – władze centralne – organizacje pozarządowe – biznes,

budować współpracę między wszystkimi aktorami sceny: pisarzami, poetami, ilustratorami, tłumaczami, wydawcami, księgarzami, a także stowarzyszeniami zrzeszającymi te środowiska, organizacjami pozarządowymi, instytucjami rządowymi, organizatorami festiwali, bibliotekami, mecenasami oraz biznesem zainteresowanym włączaniem upowszechniania czytania w swoje cele zrównoważonego rozwoju, dokonywać przeglądu wielkości nakładów ponoszonych na infrastrukturę czytelniczą, wydarzenia wspierające czytelnictwo i na pomoc twórcom, wydawcom i księgarzom.

Aby zapewnić ramy instytucjonalne dla wyżej opisanych działań, postanawiamy powołać interdyscyplinarny zespół złożony z przedstawicieli samorządów oraz w/w środowisk, który będzie pracować nad zadaniami ustalonymi w pkt. 1 – 4 i przygotowywać program corocznych spotkań.

Deklaracja uczestników debaty „Samorządy dla książki” przyjęta 24 października 2019 roku w Krakowie, przygotowana przez Prezydenta Miasta Krakowa, Prezesa Polskiej Izby Książki oraz Prezes Targów w Krakowie sp. z o.o.