40 rocznica śmierci Adama Ważyka

Mija 40 rocznica śmierci Adama Ważyka, poety, teoretyka poezji, tłumacza literatury łacińskiej, rosyjskiej i francuskiej, jednego z najważniejszych przedstawicieli Awangardy Krakowskiej.

Adam Ważyk urodził się w Warszawie, gdzie ukończył gimnazjum, a także studiował prawo i matematykę, jednak jako poeta związał się z Awangardą Krakowską i wydawanym przez Tadeusza Peipera czasopismem „Zwrotnica”. Publikował także w wydawanym w Lublinie piśmie „Reflektor”. W 1924 zadebiutował zbiorem wierszy Semafory, w roku 1926 ogłosił tomik poezji Oczy i usta. W okresie dwudziestolecia międzywojennego wydał zbiór opowiadań Człowiek w burym ubraniu oraz powieści Latarnie świecą w Karpowie i Mity rodzinne.

Po wybuchu II wojny światowej znalazł się najpierw we Lwowie, potem w Kujbyszewie. Do kraju wrócił w 1944 jako oficer polityczny I Armii Wojska Polskiego i autor żołnierskiej pieśni Spoza gór i rzek. W latach 1950-1954 był redaktorem naczelnym miesięcznika „Twórczość”, przeniesionego z Krakowa do Warszawy. Jako sekretarz Związku Zawodowego Literatów Polskich był jednym z głównych propagatorów socrealizmu i szarą eminencją literatury polskiej. W 1955 na łamach „Nowej Kultury” opublikował Poemat dla dorosłych, jeden z najważniejszych tekstów będących krytyką stalinizmu, który rychło doczekał się wielu przekładów na języki obce. W roku 1957 wystąpił z PZPR, w marcu 1964 podpisał się pod tzw. Listem 34 pisarzy i naukowców w obronie wolności słowa, a w styczniu 1976 pod Memoriałem 101 przeciwko projektowanym zmianom w Konstytucji PRL.

Był nie tylko poetą (wydane po wojnie tomy wierszy Wagon czy Zdarzenia), ale także powieściopisarzem (Epizod), dramaturgiem (Stary dworek, Bankierzy ruin, Planetarium), scenarzystą filmowym (Niedaleko Warszawy), autorem książek eseistycznych, takich jak: Gry i doświadczenie, Kwestia gustu czy Cudowny kantorek, a także literaturoznawczych w rodzaju: Mickiewicz i wersyfikacja narodowa oraz Przemiany Słowackiego. Swoje związki z literacką awangardą międzywojnia opisał w książce z 1976 roku Dziwna historia awangardy, opatrzonej wyborem najlepszych wierszy od Tytusa Czyżewskiego do Jerzego Zagórskiego. Pozostawił po sobie ogromny dorobek przekładowy. Tłumaczył z kilku języków: Horacego, Nervala, Apollinaire’a, Malrauxa, Cendrarsa, Majakowskiego, a także poemat Puszkina Eugeniusz Oniegin. Ogłosił kilka antologii poetyckich w swoich przekładach, m.in. Od Rimbauda do Eluarda czy Surrealizm. Teoria i praktyka literacka.