Angelus 2025 wędruje na Bałkany!
Angelus 2025 wędruje na Bałkany!
Literacką Nagrodę Europy Środkowej Angelus w tym roku wręczono po raz dwudziesty. Laureatem został bośniacki pisarz Darko Cvijetić, którego jury doceniło za książkę Winda Schindlera. Tym samym nagroda za przekład trafiła do tłumaczki Doroty Jovanki Ćirlić. W plebiscycie czytelników triumfowała estońska pisarka Leelo Tungal, która napisała Małą towarzyszkę i listy (w przekładzie Marty Perlikiewicz).
W wymiarze finansowym Angelus to najwyższe wyróżnienie przyznawane w Polsce – wynosi 150 tys. zł. W tym roku nagroda trafiła w ręce bośniackiego pisarza Darko Cvijeticia za książkę Winda Schindlera. Cvijetić, poeta, prozaik, reżyser, aktor i dramaturg, urodził się w 1968 roku w Prijedorze. Jest członkiem PEN Clubu Bośni i Hercegowiny oraz Stowarzyszenia Pisarzy Bośni i Hercegowiny. Pracuje jako reżyser i dramaturg w Teatrze Prijedor w Republice Serbskiej. Sam o sobie mówi, że jest pisarzem postjugosłowiańskim.
W Windzie Schindlera autor przedstawia w przejmujący sposób, jak wojna na Bałkanach pogrzebała świat, w jakim jemu i jego bliskim dane było żyć. Skupiając się na losach mieszkańców dwóch sąsiadujących wieżowców w rodzinnym Prijedorze, mieście nazywanym „dziurą w świecie znaną ze zbrodniarzy wojennych, obozów i malarzy”, kreśli przed czytelnikiem obraz codziennego życia robotniczych rodzin, ich bliskości i wspólnoty, by pokazać, jak dramatycznie zmieniły się te relacje w czasie wojny. Sąsiedzi i przyjaciele stają po przeciwnych stronach konfliktu, chwytają za broń, trafiają do obozów, rozpoznają się na zdjęciach z dzieciństwa wśród poległych. Winda Schindlera to książka na pograniczu poezji i prozy – opowieść o pamięci, winie i próbach odkupienia.
Nagroda finansowa – 40 tys. zł – przyznawana jest także za przekład. Zwyczajowo wyróżnienie to otrzymuje tłumacz bądź tłumaczka zwycięskiej książki. Tegoroczną laureatką Angelusa w tej kategorii została tym samym Dorota Jovanka Ćirlić (właśc. Dorota Mentzel), tłumaczka literatury pięknej z języka serbskiego, chorwackiego, bośniackiego i, rzadziej, macedońskiego.
Trzecim angelusowym wyróżnieniem jest Nagroda im. Natalii Gorbaniewskiej, przyznawana w plebiscycie internetowym przez czytelników. Upamiętnia ona zmarłą w 2013 roku rosyjską poetkę i dziennikarkę, pierwszą przewodniczącą jury Angelusa. Laureat bądź laureatka otrzymuje zaproszenie do Wrocławia na stypendium literackie, które funduje Wrocławski Dom Literatury. W tym roku zwyciężyła Leelo Tungal, estońska pisarka, autorka książki Mała towarzyszka i listy, którą na język polski przełożyła Marta Perlikiewicz. Mała towarzyszka i listy to nie tylko książka dla dzieci, ale także dla dorosłych, którzy chcą lepiej zrozumieć, jak historia i polityka wpływają na życie jednostki. Tungal nie tylko opowiada historię swojego dzieciństwa, ale też zachęca do refleksji nad tym, co znaczy dorastać w opresyjnych warunkach.
W skład jury Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus wchodzą: Andrej Chadanowicz (przewodniczący), Bernadetta Darska, Dobrawa Lisak-Gębala, Jerzy Madejski, Paulina Małochleb, Tomasz Mizerkiewicz i Maciej Robert.
Galę poprowadzili Katarzyna Janusik (zastępczyni dyrektora Wrocławskiego Domu Literatury) i Irek Grin (dyrektor Wrocławskiego Domu Literatury).
