Biblioteka Polska im. Ignacego Domeyki w Buenos Aires działa już 80 lat!
Biblioteka Polska im. Ignacego Domeyki w Buenos Aires działa już 80 lat!
Czwartego czerwca swoje osiemdziesięciolecie świętowała Biblioteka Polska im. Ignacego Domeyki w Buenos Aires - jedyna na terenie Argentyny placówka, która popularyzuje wiedzę o Polsce i Polonii argentyńskiej. W ostatnich latach biblioteka współpracuje Archiwami Państwowymi, Fundacją Ośrodka KARTA czy z Instytutem POLONIKA, który sfinansował projekt digitalizacji części zbiorów. Jubileusz to dobra okazja, aby przypomnieć i przybliżyć zarówno historię i działalność tej wyjątkowej instytucji emigracyjnej, jak i związane z nią osoby.
Początkowo celem instytucji było gromadzenie poloników, dokumentowanie życia Polonii i udostępnianie informacji o Polsce. Pierwszym prezesem Biblioteki Polskiej był Jeremi Stempowski, a siedzibą - pałacyk ofiarowany przez Karola hr. Orłowskiego. W późniejszych latach, m.in. dzięki inicjatywie Ireny Nawrot, wieloletniej szefowej Biblioteki, poszerzono misję placówki o nauczanie języka polskiego, działalność oświatowo-kulturalną oraz promowanie kultury polskiej. Biblioteka z czasem stała się ważną bazą źródłową dla naukowców i badaczy.
Długie lata placówka finansowana była wyłącznie ze składek i działała w oparciu o wolontariat. W okólniku poprzedzającym otwarcie instytucji Komitet Założycielski apelował do rodaków, przedstawicieli nauki, sztuki i działaczy społecznych o datki na rzecz utworzenia “niezatartego śladu naszego tutaj pobytu i trwałego pomnika nauki i kultury polskiej”. Na liście członków założycieli zobaczyć można m.in. Aleksandra St.Janta-Połczyńskiego, Witolda Małcużyńskiego, pisarkę Józefę Radzymińską, Witolda Gombrowicza, Wiktora Ostrowskiego, Floriana Czarnyszewicza i Kazimierza Domeyko - potomka Ignacego. Inicjatywa powstania Biblioteki Polskiej cieszyła się poparciem znanego argentyńskiego pisarza Jorge Luisa Borges'a, ówczesnego dyrektora Biblioteki Narodowej w Buenos Aires, a później również patrona ulicy, przy której Biblioteka znalazła swoją ostateczną siedzibę. Podjęcie decyzji o budowie pawilonu z przeznaczeniem na docelową siedzibę Biblioteki możliwe było dzięki zapisowi inż. Jana Kadenacego oraz innym darczyńcom. Pierwsze książki do Buenos Aires dosyłano z Biblioteki Polskiej w Paryżu, z Muzeum Polskiego w Rapperswilu i prywatnych kolekcji
W Radzie Bibliotecznej bardzo aktywne było pierwsze pokolenie wychodźców powojennych z Polski, wśród nich m.in. ks. prałat dr Jerzy Bekier, były więzień Dachau, inż. Ryszard Białous, znany przede wszystkim jako dowódca batalionu „Zośka” w Powstaniu Warszawskim, Czesław Borowicz, prof. Czesław Czarnowski, Natalia Dąbrowska, żołnierz Korpusu Polskich Sił Zbrojnych, Waleria Fuksa, Zygmunt Grocholski, artysta grafik, prof. Bogumił Jasinowski, filozof i wykładowca Uniwersytetu w Santiago de Chile, oraz dr Stanisław Szwejs. Inwentaryzacją książek zajmował się dr Jan Wolski. Wśród wolontariuszy zaangażowanych przez lata w prace biblioteczne był również przyszły kawaler Orderu Odrodzenia Polski Henryk Mittelstaedt.
Dziś księgozbiór Biblioteki to ponad 22 tys. jednostek inwentarzowych obejmujących m.in. literaturę polską i polonika, cenne roczniki pism polonijnych i zbiór blisko 300 filmów. Jest uzupełniany głównie z darów Biblioteki Narodowej, Fundacji Semper Polonia, Instytutu Adama Mickiewicza w Warszawie, Muzeum Literatury w Warszawie i osób prywatnych.
Jednym z najtrudniejszych wydarzeń dla Biblioteki był pożar, który strawił część budynku i - na szczęście - niewielki fragment zbiorów w 2005 r. Na odbudowę pomieszczeń uzyskano środki ze Stowarzyszenia Wspólnota Polska. Dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Instytutu Adama Mickiewicza i Związku Polaków w Argentynie sfinansowany został pobyt w Buenos Aires zespół z Zakładu Konserwacji Papieru i Skóry z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
W ostatnich latach relacje Biblioteki z instytucjami rodzimymi są coraz częstsze. W 2012 r. Biblioteka we współpracy z Fundacją Ośrodka KARTA założyła w Buenos Aires Cyfrowe Archiwum Tradycji Lokalnej. Przez cztery lata zespół zdigitalizował 3900 fotografii i nagrał 55 relacji biograficznych Polaków i osób polskiego pochodzenia w Argentynie. Powstała kolekcja, która szeroko opowiada o emigrantach polskich w Argentynie. Jest prezentowana na stronie biblioteka.domeyki.archiwa.org
W 2018 r. powołany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego Instytut POLONIKA sfinansował projekt opisujący zbiory fotograficzne Biblioteki i digitalizację części tych zbiorów. Fotograficzną historię polskich emigrantów ze zbiorów Biblioteki Polskiej im. Ignacego Domeyki w Buenos Aires można zobaczyć na stronie Instytutu.
Od kilku lat trwa również intensywna współpraca archiwistów Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych i Narodowego Archiwum Cyfrowego z tą zasłużoną argentyńską instytucją polonijną.
Biblioteka Polska im. I. Domeyki w Buenos Aires jest członkiem Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie (MAB).
[źródło: MKiDN]
