Co nowego w Biurze Literackim w 2022 roku

Czwartego listopada, po dwudziestu pięciu latach, przeprowadzką festiwalu oraz działalności wydawniczej z Dolnego Śląska nad Pomorze Zachodnie rozpoczęliśmy nowy rozdział w historii Biura Literackiego. Choć znaczna część planowanych działań zależna jest od ministerialnych i unijnych dotacji, to już dzisiaj możemy zaprezentować niektóre z nich.

Między 22 a 25 września w Kołobrzegu odbędzie się 27. edycja festiwalu Biura Literackiego, kontynuującego pod nową nazwą i w mocno odświeżonej formule tradycję Fortów, Portów i Stacji Literatura. Choć TransPort Literacki jest metrykalnie najstarszy w Polsce, to zarazem najmłodsza duchem tego typu krajowa impreza. Dla wielu wciąż najważniejsza, odważnie stawiająca na początkujących i niedocenianych w innych miejscach autorów i autorki, na wartościową literaturę nieobecną na innych podobnych wydarzeniach. Po przeprowadzce z gór nad morze festiwal nie tylko nie zatraci tych cech i funkcji, ale wręcz mocno je rozszerzy. Kołobrzeg będzie też świadkiem światowych premier książek, odwiedzać będą go wyjątkowi zagraniczni autorzy oraz wydawcy z kilkunastu krajów pracujący nad stworzeniem „Kodeksu dobrych praktyk wydawniczych”.

Festiwale literackie, projekty i wydarzenia muszą zmieniać się rok po roku, uciekać od rutyny, wyznaczać sobie coraz ambitniejsze cele, tak by miarą sukcesu imprezy była rosnąca grupa odbiorców, coraz bardziej świadoma swoich artystycznych oczekiwań. Spotkanie z książką nie może ograniczać się tylko do rozmowy prowadzącego z autorem. Edukacja nie powinna sprowadzać się do pojedynczego wydarzenia w trakcie festiwalu. Podstawą programu nie mogą być tylko rozpoznawalni autorzy i prowadzący, którzy odwiedzają kolejno większość festiwali. Promocja czytelnictwa w Polsce jak nigdy dotąd potrzebuje innego, „niehappeningowego” i mniej celebryckiego podejścia. W oparciu o takie właśnie przekonania powstaje nowy program działań Biura Literackiego.

Dbając o najwyższy poziom estetyczny, nie schlebiając ułatwionym gustom, festiwal Biura w Kołobrzegu promować będzie nowe zjawiska, przypominać niesłusznie zapomniane, szukać nieodkrytych jeszcze pól funkcjonowania i prezentowania mowy wiązanej, penetrując pogranicze poezji i prozy, a także rozszerzając przestrzeń literackich doznań na obszary tłumaczeń pisarzy obcojęzycznych, często będących ważnymi osobowościami, w Polsce zaś kompletnie nieznanych. Wyróżnikiem w nowym miejscu będą prowadzone na szeroką skalę całoroczne projekty propagujące czytelnictwo i przygotowujące odbiorców do kompetentnego uczestnictwa w festiwalu, którego finał w kolejnych latach przewidziany został w przedostatni weekend września.

Nowa nazwa ze słowem „Trans” w centrum nawiązuje do historii festiwalu oraz miejsca, w jakim będzie się teraz odbywać. Odwołuje się do uniwersalnych wartości. Nie bez znaczenia jest także to, że „transport” to słowo ponadnarodowe, funkcjonujące w wielu językach, symbolicznie „łączące” ludzi. W ramach festiwalowych wydarzeń w 2022 roku zaprezentowanych zostanie blisko trzydzieści świeżo wydanych książek, które ukazywać się będą w Kołobrzegu. Na festiwal przyjedzie blisko trzydzieścioro zagranicznych twórców oraz menadżerów literackich. Imprezę otworzy światowa premiera „Faith, Hope & Carnage” Nicka Cave’a, którą polscy czytelnicy poznają tego samego dnia, co odbiorcy z Australii, Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii.

Spełnij ambicje i wydaj książkę

Festiwal Biura Literackiego jest bodaj jedynym tego typu wydarzeniem, które stwarza szansę na występ na głównej scenie każdemu, kto pisze. W 2022 roku przewidziano łącznie ponad dwadzieścia pracowni dla poetek i poetów, prozaiczek i prozaików, tłumaczek i tłumaczy, a także księgarek i księgarzy, które dla osób piszących są przepustką do wydania książki i do występu na kolejnej edycji TransPortu Literackiego. Pragniesz zadebiutować? Opublikować kolejny tom poetycki lub prozatorski? Piszesz wiersze, opowiadania lub powieść? Szukasz miejsca, które wypromuje twoją książkę i zaoferuje szeroką dystrybucję, partycypowanie w zyskach ze sprzedaży oraz możliwość sprzedaży praw do zagranicznych wydań? Wyślij swoje zgłoszenie do 28 lutego.

Efektem ostatnich czterech edycji projektów wydawniczych jest blisko trzydzieści książek, w tym dziewiętnaście debiutów wierszem i prozą. Wśród laureatek i laureatów projektów są m.in.: Anna Adamowicz (Nagroda im. W. Szymborskiej), Agata Jabłońska, Jakub Pszoniak, Aleksander Trojanowski (Wrocławska Nagroda Poetycka Silesius), Radosław Jurczak (Nagroda Literacka m.st. Warszawy), Elżbieta Łapczyńska (Nagroda Conrada) i Marta Sokołowska (Nagroda Krakowa Miasta Literatury UNESCO), Nina Manel (Nagroda Literacka Prezydenta Miasta Białegostoku im. W. Kazaneckiego). W pierwszym etapie zostanie wyłoniona grupa finalistów, która otrzyma zaproszenie do udziału w festiwalowych pracowniach. Następnie zostaną wybrani laureatki i laureaci projektów.

Dla osób przed debiutem książkowym uruchomiony został Połów. Projekt dla poetów poprowadzą Dawid Mateusz i Jakub Skurtys, dla prozaików zaś Adam Kaczanowski i Jakub Kornhauser. Dla laureatek i laureatów poprzednich Połowów przygotowane zostały pracownie: „Pierwsza książka wierszem” i „Pierwsza książka prozą”. Zajęcia w nich poprowadzą Joanna Mueller i Dariusz Sośnicki. Projekt „Druga książka wierszem” prowadzony przez Kacpra Bartczaka adresowany jest dla osób po debiucie książkowym. „Kolejna książka wierszem” koordynowana przez Dawida Kujawę to pracownia dla osób mających na koncie dwie książki lub więcej. Uruchomiony zostanie także projekt „Druga książka prozą”, za który odpowiedzialna będzie Katarzyna Jakubiak.

Co tydzień książka z Biura Literackiego

Co siedem dni w Biurze ukaże się nowa książka. Połowę nowości stanowić będą absolutne premiery, połowę wersje elektroniczne książek, które ukazywać się będą kilka tygodni po wersji papierowej. Nowy rok rozpoczną debiuty Jakuba Wiśniewskiego („Myja”), Tomka Gromadki („Komunizm, gówno i może cię kocham”), Marii Krzywdy („Wszystko dobrze”) i Juliana Rosińskiego („streszczenie pieśni”). Ukaże się także tom Marcina Mokrego („żywe linie nowe usta”). W kolejnych tygodniach poza wspomnianą książką Nicka Cave’a w setne rocznice urodzin ukażą się nowe zbiory wierszy Mirona Białoszewskiego i Philipa Larkina. Warto także czekać na „Obce stany” Katarzyny Jakubiak i „Teksty odzyskane” Tadeusza Różewicza.

Nie zabraknie almanachów z Połowu, tym razem dwóch – tradycyjnego poetyckiego (Byrska, Horyza, Kiljańska, Kowalski, Leftwich, Lewandowska) oraz po raz pierwszy prozatorskiego (Bassa, Kulisz, Kulpa, Lipowicz, Frączyk, Sawicka). Obok reaktywowanej serii „44. Poezja polska od nowa” (Białoszewski) powrócą także „33. Piosenki na papierze” z wyborem legendarnych tekstów Piotra „Magika” Łuszcza. Kolejne siedem planowanych książek to przekłady, których tytuły zaprezentowane zostaną (mamy taką nadzieję) po ogłoszeniu wyników unijnego programu translatorskiego. Nie zabraknie też książek wybitnych polskich poetów, a końcówka roku rezerwowana jest na publikacje laureatek i laureatów tegorocznych projektów wydawniczych.

Coraz liczniejsza grupa czytelników książek wydawanych w formie e-booków może liczyć na premierowe tytuły w takim formacie, m.in. od Anny Adamowicz, Agaty Puwalskiej, Katarzyny Szwedy, Radosława Jurczaka, Kacpra Bartczaka, Michała Mytnika, Antoniny Tosiek, Agaty Jabłońskiej, Jerzego Jarniewicza, Joanny Mueller, Kiry Pietrek, Henriego Michaux, Dariusza Sośnickiego, Przemysława Suchaneckiego, Karoliny Sałdeckiej i Krzysztofa Chronowskiego. Planowane są także kolejne po książkach Elżbiety Łapczyńskiej i Marty Sokołowskiej audiobooki. Wśród projektów na ten rok jest ponadto „Romantyczność 2022” nawiązująca do dwusetnej rocznicy wydania „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza.

Inne działania

Zaplanowanych zostało trzynaście kolejnych numerów Magazynu Literackiego biBLioteka. Już pierwszy z nich przynosi blisko czterdzieści premierowych tekstów i materiałów. W tym m.in. nowe cykle „PPR” Jakuba Skurtysa i filmowe „Rozmowy na torach”. Bardzo ciekawie zapowiada się „Kwestionariusz 2022” nawiązujący do słynnego „Kwestionariusza 2004” z odpowiedziami: Julii Fiedorczuk, Mariusza Grzebalskiego, Krystyny Miłobędzkiej, Klary Nowakowskiej, Edwarda Pasewicza, Tadeusza Pióry, Marty Podgórnik, Krzysztofa Siwczyka, Marcina Świetlickiego, Agnieszki Wolny-Hamkało i Bohdana Zadury. Pytania przygotowane przez Grzegorza Dyducha zostały zadane po przeprowadzce festiwalu z Legnicy do Wrocławia.

Odpowiedzi oddawały stan ducha ówczesnych bohaterek i bohaterów legnickich wydarzeń, a jednocześnie twórczyń i twórców książek przygotowywanych na pierwszą wrocławską edycję. Teraz – po przeprowadzce imprezy ze Stronia Śląskiego do Kołobrzegu – przygotowana została podobna ankieta, do której pytania opracował profesor Tadeusz Sławek. W każdym numerze biBLioteki zaprezentowane zostaną dwie książkowe premiery. Poznamy także kolejnego autora lub autorkę z Połowu. Nie zabraknie szkiców, esejów, komentarzy oraz premierowych zestawów wierszem i prozą. Na nowo uczestniczyć będziemy mogli w Stacji Literatura 26, której każde wydarzenie zostało sfilmowane i przygotowane do zaprezentowania w takiej właśnie formie.

Pracujemy ponadto nad powołaniem Books Allies – sojuszu europejskich wydawców literatury pięknej, który umiejscowi swą główną siedzibę w Kołobrzegu i będzie inicjować szereg działań opartych na bliskiej współpracy europejskich podmiotów z sektora wydawniczego. Chcemy też uruchomić unikatowy całoroczny program „Kurs na czytanie” propagujący czytelnictwo w różnych grupach społecznych i zawodowych: od przedszkola, przez szkoły podstawowe i średnie, osoby tworzące w różnym wieku, po przedstawicieli biznesu i pracowników firm, a także seniorów i seniorki. Mamy także nadzieję, że już za kilka tygodni będziemy mogli udostępnić Wam nową wersję księgarni Poezjem.pl, która ułatwi i unowocześni zakupy naszych książek.

Planujemy rozbudowę zespołu stałych pracowników i współpracowników Biura Literackiego. Tych, którzy chcieliby dołączyć do naszego zespołu (także w formie zdalnej), już teraz zapraszamy do składania listów motywacyjnych na adres dyrektor@biuroliterackie.pl. Zdecydowana większość tych działań możliwa będzie dzięki wsparciu władz Kołobrzegu oraz województwa zachodniopomorskiego za pośrednictwem Urzędu Marszałkowskiego. By jednak tak się stało, wcześniej musimy otrzymać wsparcie dla ministerialnych i unijnych wniosków, które z dużą drobiazgowością przygotowywaliśmy przez znaczną część 2021 roku. Może się więc okazać, że zaprezentowane tutaj plany będą rozszerzone, ale może także być tak, że niestety wiele z tych działań będzie musiało poczekać na lepsze czasy.