Po wyzwoleniu Czechosłowacji przez Armię Czerwoną w 1945 roku, młoda kobieta o imieniu Zuzana zostaje oskarżona o zdradę kochanka, radzieckiego partyzanta. Zesłana do Gułagu, rodzi syna. Chłopcu udaje się przeżyć. Codzienność Zuzany to wieloletnia walka o przetrwanie wśród kobiet, które więcej dzieli niż łączy. Po śmierci Stalina zesłańcy mogą wrócić do swoich domów. Syn Zuzany będzie jednak, jak przystało na sowieckiego obywatela, nosił czerwoną chustę pionierów wokół szyi... Sześćdziesiąt lat później kobieta rozmawia z pewną studentką, która przygotowuje pracę na temat macierzyństwa w trudnych warunkach.

Freagment recenzji:

Rankov wprowadza czytelnika w świat bohaterki, Zuzany Laukovej, dość brutalnie i bez ostrzeżenia. Razem z nią zostajemy niesprawiedliwi oskarżeni o zdradę radzieckiego partyzanta i przewiezieni do Gułagu. Odczuwamy katorżniczą pracę na mrozie, głód, choroby, zmęczenie...

Zuzana przeżywa też w Gułagu swoje macierzyństwo. A raczej jego strzępki. Łaknie każdego kontaktu ze swoim synem, którego pod moralnym przymusem musiała się wyrzec. Aleksiej machający do niej w oknie oraz krótkie przytulenie między barakami - tak wyglądała radość z macierzyństwa Zuzany. "Macierzyństwo w sytuacji granicznej". Laukova walczyła o syna jak wilczyca o swoje młode.

Kilka słów o autorze:

Jeden z najciekawszych współczesnych pisarzy słowackich. Na co dzień pracuje jako wykładowca na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie. Jego twórczość tłumaczona była m.in. na język angielski, niemiecki, czeski, węgierski, polski, rumuński, szwedzki, japoński, hindi i arabski. Rankov jest autorem trzech zbiorów opowiadań: S odstupom času (Z perspektywy czasu, 1995); My a oni / Oni a my (My i oni / Oni i my, 2001); V tesnej blízkosti (W pobliżu, 2004). Ich polski wybór ukazał się w 2011 r. pod tytułem Bratysława jest mała

W 1995 r. pisarz otrzymał prestiżową Nagrodę im. Ivana Kraski, przyznawaną debiutującym słowackim autorom. Historyczna powieść Rankova Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej) (Stalo sa prvého septembra alebo inokedy, 2008) otrzymała w 2009 r. Europejską Nagrodę Literacką oraz kilka prestiżowych nagród słowackich (m.in. Nagroda Czytelników dziennika „SME”, Nagroda Fundacji Banku Tatra). Adaptacja powieści została wystawiona przez Słowacki Teatr Narodowy. W 2011 roku ukazała się jego najnowsza powieść Matky (Matki).