Olga Tokarczuk z literacką nagrodą Nobla

Olga Tokarczuk i Peter Handke z z literacką nagrodą Nobla

Olga Tokarczuk otrzymała literacką nagrodę Nobla za 2018 rok. Polska autorka wymieniana była w gronie faworytów od kilku lat. W czwartek, 10 października, w jej ręce trafiła najbardziej prestiżowa nagroda w świecie literatury. Odbierze ją na ceremonii w grudniu.

10 października 2019 r. wręczono dwie literackie nagrody Nobla - za 2019 i 2018 rok. W ubiegłym roku nagrody nie przyznano ze względu na skandale seksualne w Akademii Szwedzkiej.
Nagrodą za 2018 rok uhonorowana została Olga Tokarczuk, natomiast wyróżnienie za rok 2019 otrzymał Peter Handke - austriacki pisarz i tłumacz.

Najczęściej Nobla dostawali pisarze i poeci z obszaru języka angielskiego - 29 razy. Twórców francuskojęzycznych na liście dotychczasowych noblistów jest 14, 13 razy odbierał Nobla literat niemieckojęzyczny. Kolejna grupa laureatów nagrody Nobla to Słowianie (11), w tym czwórka Polaków oraz czwórka Rosjan, jeden Serb i jeden Czech. Listę nagrodzonych Słowian dopełnia Josif Brodski, piszący zarówno po rosyjsku, jak i angielsku (nagrodę otrzymał jako obywatel USA).

W związku ze skandalem obyczajowym, w 2018 roku Szwedzka Akademia zdecydowała, by nie przyznawać Literackiej Nagrody Nobla. Po skandalu seksualnym w szeregach akademii i ujawnieniu przecieków - w ubiegłym roku nie przyznano Nobla. W Szwecji zawiązała się Nowa Akademia - inicjatywa ludzi sztuki i kultury, która, chcąc zapewnić ciągłość przyznawania tej najważniejszej nagrody, przyznała "Alternatywnego Nobla". Został on przyznany przez Nową Akademię osobie wyłonionej z kandydatur zaproponowanych przez szwedzkie bibliotekarki i bibliotekarzy. Otrzymała ją Maryse Conde, francuska pisarka urodzona w Gwadelupie - (na polski przełożono m.in. jej powieść "Ja, Tituba, czarownica z Salem"). Nowa Akademia, po przyznaniu "Alternatywnego Nobla", została rozwiązana.

Jury Nagrody w uzasadnieniu napisało: Tokarczuk nagrodzono za: „narracyjną wyobraźnię, która z encyklopedyczną pasją symbolizuje przekraczanie granic jako formę życia"

Akademia podkreśliła, że przełomem w twórczości Tokarczuk była jej powieść „Prawiek i inne czasy” z 1996 roku.

Nota biograficzna:

Olga Tokarczuk urodziła się w 1962 r. w Sulechowie, gdzie spędziła wczesne lata dzieciństwa. Później wraz z rodziną przeprowadziła się do Kietrza i tam uczęszczała do LO im. C.K. Norwida. Ukończyła studia psychologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. Podczas studiów Tokarczuk pracowała jako wolontariuszka, opiekując się osobami chorymi psychicznie. Później podjęła pracę w Poradni Zdrowia Psychicznego w Wałbrzychu. Przerwała ją w 1989 roku, poświęcając się pracy twórczej. Wówczas też przeniosła się do Nowej Rudy. Krajobraz Sudetów stał się inspiracją dla niektórych jej powieści („Dom dzienny, dom nocny”).

Autorka „Prawieku i innych czasów” była czterokrotnie nominowana do Nagrody Nike i za każdym razem otrzymywała nagrodę czytelników, a w 2008 za powieść „Bieguni” – także nagrodę jury. W 1997 r. została laureatką Nagrody Fundacji Kościelskich, otrzymała też Paszport „Polityki”. Jest honorowym obywatelem Barda Śląskiego.

Olga Tokarczuk debiutowała w 1979 r. na łamach młodzieżowego pisma „Na przełaj”, publikując tam swoje opowiadania podpisane pseudonimem Natasza Borowin. Jej opowiadania i wiersze pojawiały się też w „Mandragorze” i „Życiu Literackim”.

Pierwsza powieść pisarki ukazała się w 1993 roku. Była to „Podróż ludzi Księgi”, nagrodzona przez Polskie Towarzystwo Wydawców Książek.

Za najwybitniejszą pozycję w dorobku Tokarczuk krytycy uznają „Prawiek i inne czasy” wydany w 1996 r. Pisarka stworzyła w nim wyjątkową krainę, gdzie przeplatają się plany realistyczny i magiczny. Powieść ma charakter uniwersalny – zwyczajne zdarzenia z życia zwyczajnych ludzi urastają do rangi symboli związanych z ludzką egzystencją i jej prawami.

W twórczości Tokarczuk można odnaleźć fascynacje teoriami Freuda („E.E.”) i Junga („Prawiek...”), a także pisarstwem Marqueza czy Eliadego. Wiele w niej odniesień do mitologii i Biblii. Pisarka ma zdolność tworzenia plastycznych, działających na wyobraźnię opisów. W codziennych zdarzeniach poszukuje sensów metafizycznych, odwiecznych prawd rządzących ludzkim losem.

Obecnie Olga Tokarczuk tworzy głównie krótkie formy prozatorskie, a także powieści. O swojej pracy mówi:

(…) pisanie powieści jest dla mnie przeniesionym w dojrzałość opowiadaniem sobie samemu bajek. Tak jak to robią dzieci, zanim zasną. Posługują się przy tym językiem z pogranicza snu i jawy, opisują i zmyślają (…).

Wybrane utwory Olgi Tokarczuk

Podróż ludzi Księgi (1993)
E. E. (1995)
Prawiek i inne czasy (1996)
Dom dzienny, dom nocny (1998)
Gra na wielu bębenkach (2001)
Anna In w grobowcach świata (2006)
Bieguni (2007)
Prowadź swój pług przez  kości umarłych (2009)
Moment niedżwiedzia (2012)
Księgi Jakubowe (2014)
Zagubiona dusza (2017)
Opowiadania bizarne (2018)

Redakcja Portalu Księgarskiego gratuluje związanej z Dolnym Śląskiem i Wrocławiem pisarce, której to drodze twórczej portal www.ksiazka.net.pl wiernie towarzyszył.

Austriak Peter Handke – laureat Nagrody Nobla 2019. Jak przekazał sekretarz Akademii Szwedzkiej, Handke doceniony został za: „wpływową pracę, która z lingwistyczna bada obrzeża i specyfikę ludzkich doświadczeń. Urodzony w 1942 roku austriacki pisarz i tłumacz dzięki wielu pracom z różnych gatunków ugruntował swoją pozycję jednego z najważniejszych przedstawicieli europejskiej literatury po II wojnie światowej. Twórczość Handkego, inspirowana kinem i malarstwem, przyciąga – jak podkreśla Akademia Szwedzka – dbałością o każdy szczegół i krajobraz.

Książki Petera Handke w Polsce publikowała w serii Nike SW Czytelnik.

Nota biograficzna

Peter Handke urodził się 6 grudnia 1942 r. w Austrii. Z wykształcenia prawnik, jest dramaturgiem, powieściopisarzem, poetą, teoretykiem literatury i publicystą.

Jak podaje Encyklopedia Teatru Polskiego, Handke należał do najpopularniejszych przedstawicieli powojennej austriackiej awangardy. Na początku lat sześćdziesiątych związał się z awangardową literacką grupą "Forum Stadtpark". Jako młody, zbuntowany literat debiutował pod patronatem poety, Alfreda Kolleritscha, twórcy eksperymentalnej sceny w Grazu i wydawcy czasopisma "manuscript".

Debiutował w 1966 krótką powieścią "Szarańcza" (Die Hornissen). W tym samym roku napisał sztukę "Publiczność zwymyślana", która przyniosła mu spory rozgłos, choć uznana została za sztukę "antyteatralną". Jest autorem takich utworów jak "Leworęczna kobieta", "Pełnia nieszczęścia", "Mój rok w zatoce niczyjej", "Kaspar" (1967), "Die Angst des Tormanns beim Elfmeter" (1969), "Der kurze Brief zum langen Abschied" (1971), "Ich bin ein Bewohner des Elfenbeinturms" (zbiór esejów, 1972), "Wunschloses Unglück" (1972), "Die linkshändige Frau" (1976), "Die Lehre der Sainte-Victorie" (1980), "Die Wiederholung" (1986), "Die Kunst des Fragens" (1994), "Unter Tränen fragend..." (2000).

Jego twórczość dramaturgiczna to: "Publikumbeschimpfung" (Theater am Turm, Frankfurt, 1966), "Das Mündel will Vormund sein" (Theater am Turm, Frankfurt, 1969), "Die Unvernünftigen sterben aus" (Theater am Neumarkt, Zürich, 1974), "Die Stunde, da wir nichts voneinander wussten" (prem. Burgtheater, Wiedeń, 1992), "Zurüstungen für die Unsterblichkeit" (Burgtheater, Wiedeń, 1997), "Die Fahrt im Einbaum oder Das Stück zum Film vom Krieg" (Burgtheater, Wiedeń, 1999).
ego twórczość dramaturgiczna to: "Publikumbeschimpfung" (Theater am Turm, Frankfurt, 1966), "Das Mündel will Vormund sein" (Theater am Turm, Frankfurt, 1969), "Die Unvernünftigen sterben aus" (Theater am Neumarkt, Zürich, 1974), "Die Stunde, da wir nichts voneinander wussten" (prem. Burgtheater, Wiedeń, 1992), "Zurüstungen für die Unsterblichkeit" (Burgtheater, Wiedeń, 1997), "Die Fahrt im Einbaum oder Das Stück zum Film vom Krieg" (Burgtheater, Wiedeń, 1999).

Odznaczony został licznymi literackimi nagrodami jak: Gerhard Hauptmann Preis (1967), Schiller Preis der Stadt Mannhheim (1973), Georg Büchner Preis (1973), Kafka Preis (1979), Anton Wildgans Preis (1985), Literaturpreis der Stadt Salzburg (1986), Österreichischer Staatspreis (1987), Franz Grillparzer Preis (1991), Ehredoktorwürde der Universität Klagenfurt 2002), Ehredoktorwürde der Universität Salzburg (2003), Unseld Preis (2004).

Komentarze