Osiemdziesiąte ósme urodziny Wiesława Myśliwskiego

Osiemdziesiąte ósme urodziny Wiesława Myśliwskiego

Osiemdziesiąte ósme urodziny Wiesława Myśliwskiego

Udostępnij

Dziś osiemdziesiąte ósme urodziny obchodzi Wiesław Myśliwski, jeden z najwybitniejszych polskich prozaików współczesnych. Wiesław Myśliwski urodził się 25 marca 1932 roku w Dwikozach pod Sandomierzem. Po wojnie uczęszczał do gimnazjum i liceum ogólnokształcącego w Sandomierzu, maturę zdał w 1951 roku. Studiował filologię polską na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Ukończył ją w 1956 roku.

Debiutował jedenaście lat później powieścią Nagi sad w 1967 roku. Jego wczesna twórczość była zaliczana do tzw. nurtu wiejskiego w polskiej prozie. Fabuły utworów Myśliwskiego z tamtego czasu zostały osadzone w środowisku wiejskim i zorganizowane wokół chłopskich doświadczeń, z których najważniejszym była wielka zmiana, jaka dokonała się na wsi w latach istnienia Polski Ludowej (wprowadzenie reformy rolnej, masowe migracje ze wsi do miast). Problematyce tej pisarz nadał wyjątkowy kształt – przekształcił w wielką metaforę, poszerzył o refleksję antropologiczną, zadbał o jej uniwersalność. Stopniowo też wycofywał swoich bohaterów z przestrzeni wiejskiej.

Utworem Myśliwskiego, który – wszystko na to wskazuje – na trwale wszedł do kanonu współczesnej prozy polskiej, jest monumentalna powieść Kamień na kamieniu (1984). Dygresyjnie wprowadzone wątki i epizody wypełniające tę powieść układają się w epicką panoramę przedstawiającą życie wsi ulokowanej w centralnej Polsce (od lat 20. do przełomu lat 70. i 80. XX w.). O życiu swoim, ojca i dziadka opowiada urodzony w 1917 r. Szymon Pietruszka. Jego monolog zorganizowany został wokół motywu budowy rodzinnego grobowca; troska o miejsce pochówku pobudza wspomnienia. Szymon to osobowość skomplikowana. We wczesnej młodości był wiejskim awanturnikiem, w czasie wojny dzielnym partyzantem, później milicjantem, wreszcie gminnym urzędnikiem. Robił wszystko, by uciec od zajęć gospodarskich. Ale kiedy jego bracia porzucają wieś dla miasta, zostaje gospodarzem na siedmiu morgach i choć przez większość swego życia próbował uwolnić się od chłopskiego dziedzictwa, to on podejmuje lament nad przemianami, jakie dotknęły polską wieś po wojnie. Szymon staje się zatem kronikarzem umierającej wspólnoty – lokalnej, rodzinnej, a przede wszystkim symbolicznej. Piotr – główny bohater i zarazem narrator Widnokręgu (1996) – choć jest już miejskim inteligentem, któremu pisarz nadał wiele własnych cech, także oddaje się nostalgii. We wspomnieniach wraca do zdarzeń, które naznaczyły jego dzieciństwo (tu wieś czasu wojny) i wypełniły wczesną młodość. W świecie aktualnym Piotr to dojrzały, zmęczony życiem mężczyzna, który próbuje wykreślić tytułowy widnokrąg, a więc opisać i zrozumieć granice dostępnego mu świata. Wspomnienia – bo one są tu najważniejsze – nie układają się jednak w spójną fabułę, są raczej potokiem obrazów i epizodów, z których większość ma metaforyczny sens.

Traktacie o łuskaniu fasoli Myśliwski po raz kolejny odwołał się do swojej ulubionej formy monologowej. Książkę wypełnia dygresyjny, pełen zapętleń i przeskoków, monolog starszego mężczyzny, który pracuje jako stróż osiedla domków wczasowych, i opowiada jakiemuś słuchaczowi – najpewniej przypadkowemu, a może wcale nieobecnemu – o swoim długim życiu. Najstarsze zdarzenia, które przywołuje, sięgają lat niemieckiej okupacji, najmłodsze dotyczą współczesności. Opowiadacz jest mniej więcej rówieśnikiem pisarza. To chłopski syn, przyuczony do zawodu elektryka w stalinowskim hufcu pracy, ale też zdolny muzyk, wrażliwy artysta, no i niezrównany bajarz, który snuje swoją opowieść z wielką kulturą słowa i literackim wyczuciem. Ponadto wielokrotnie, niczym wytrawny myśliciel, formułuje kwestie filozoficzne. Bo też nie chodzi o sprawozdanie z życia głównego bohatera, o utrwalenie jego perypetii, odsłonięcie historii jednostkowej i zarazem społecznej. Idzie o coś więcej, a mianowicie o przemyślenie problemu przeznaczenia i roli przypadku w naszym życiu, o możliwość – Myśliwski świetnie z niej korzysta – wypowiedzenia ogólnych sądów na temat ludzkiej kondycji i sensu egzystencji. W wydanym siedem lat później Ostatnim rozdaniu (2013) pisarz powtarza najważniejsze chwyty – ponownie posługuje się rozciągniętym na całą powieść monologiem bezimiennego bohatera, który ten wypowiada u schyłku życia. Nowym tonem jest to, iż monologująca figura dokonuje, czasami bolesnego, obrachunku z własną biografią; novum stanowi także obecność wątku miłosnego – monolog jest uzupełniany listami, jakie przez kilkadziesiąt lat pisała dawna szkolna miłość bohatera (adresat na żaden z nich nie odpowiedział). Ów temat życiowej porażki czy meandrów losu został potraktowany z filozoficzną dociekliwością. Myśliwski konfrontuje swojego bohatera, a tym samym także czytelnika, z zasadniczymi pytaniami: Na jakiej podstawie orzekamy o udanym bądź nieudanym życiu? Czym jest samo życie?

Jego ostatnia powieść, Ucho Igielne (2018), to poruszająca medytacja nad ludzkim losem, pamięcią i historią, zagadkowością intymnych relacji, a przede wszystkim nad tajemnicą spotkania młodości i starości. W powieści Myśliwskiego jak w lustrze odbija się kawał polskiej historii ze wszystkim, co w niej dramatyczne, bolesne, przemilczane i niewypowiedziane. Przede wszystkim jednak jest to rzecz o tym, jak upływający czas odciska piętno na ludzkim doświadczaniu siebie i świata.

Obok powieści Myśliwski pisze także dramaty i scenariusze filmowe. Jego twórczość od lat cieszy się uznaniem krytyków (otrzymał wiele nagród literackich, m.in. dwukrotnie uhonorowano go Nagrodą „Nike”), a także ogromną popularnością wśród czytelników. Uhonorowano go najważniejszymi odznaczeniami i orderami państwowymi, w tym Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Jest doktorem honoris causa trzech polskich uniwersytetów, twórcą o wielkim autorytecie artystycznym i moralnym.

Instytut Książki pragnie życzyć Wiesławowi Myśliwskiemu wszystkiego dobrego, dużo zdrowia i kolejnych wspaniałych powieści. Dziękujemy za to, co zrobił Pan dla polskiej kultury i literatury!


Komentarze

Komentując naszą treść zgadzasz się z postanowieniami naszego regulaminu.
captcha

Poinformuj Redakcję

Jeżeli w Twojej okolicy wydarzyło się coś ciekawego, o czym powinniśmy poinformować czytelników, napisz do nas.

Twoich danych osobowych nie udostępniamy nikomu, potrzebujemy ich jedynie do weryfikacji podanej informacji. Możemy do Ciebie zadzwonić, lub napisać Ci e-maila, aby np. zapytać o konkretne szczegóły Twojej informacji.

Twoje Imię, nazwisko, e-mail jako przesyłającego informację opublikujemy wyłacznie za Twoją zgodą.

Zaloguj się


Zarejestruj się

Rejestrując się lub logując się do Portalu Księgarskiego wyrżasz zgodę na postanowienia naszego regulaminu.

Zarejestruj się

Wyloguj się