podstawy etyczne

Podstawy etyczne skautingu baden-powellowskiego

Seria wydawnicza „Przywrócić Pamięć” ma przybliżyć współczesnemu społeczeństwu publikacje założycieli ruchu skautowego, twórców rozwoju idei i metodyki harcerskiej z lat 1911–1939.

Reprint wydania z 1928 r.: Podstawy etyczne skautingu

Harcerstwo nasze pod względem metod i organizacji bezsprzecznie znacznie poszło naprzód w porównaniu z tem, co było w jego lwowskich początkach. A jednak jakżesz często słyszy się głosy o niskim poziomie harcerskim — harcerzy, jakżesz często wspomina tego ducha, ten nastrój ideowy pracy, jaki był w Harcerstwie w okresie przedwojennym. Różne podaje się powody i przyczyny — i bezsprzecznie, zjawisko to nie jest proste. Do różnych przyczyn niezadawalniającego nas poziomu moralnego, ideowego, jak się zwykło mówić, mniemam, śmiało można dodać jedną — i to nie najmniej ważną: właśnie to, że w dziedzinie pogłębienia ideologji, znacznie mniej zrobiliśmy, niż w dziedzinie metodyki i organizacji. Można nawet zaryzykować twierdzenie, że w dziedzinie ideologji nie potrafiliśmy niczego dodać do prac Małkowskich, Grodyńskich, Kozielewskich, Strumiłłów i innych z początkowego okresu Harcerstwa. A nawet gorzej: bywały okresy, kiedy ta ideologja starych harcerzy była jakby w defensywie przed atakami większego „przystosowania do życia“.

Zaatakować to moje twierdzenie o zastoju w dziedzinie ideologji można od jednej strony — i to bardzo poważnie (proszę o to żyjących dziś „starych“).

Mianowicie: walczono w początkach harcerstwa o to, czy ono ma mieć Prawo i Przyrzeczenie „z Bogiem“ czy „bez Boga“, zdawałoby się, że nawet już po wprowadzeniu do przyrzeczenia obowiązku „służby Bogu“ (do Prawa jednak go nie włączono) kwestja religijności harcerzy i praktyk religijnych pozostawała jakoś skromnie w ukryciu — podczas gdy dziś mamy za sobą szereg uchwał i deklaracyj o chrześcijańskim charakterze Z. H. P., mamy oficjalną opiekę duchowną, cieszymy się poparciem sfer kościelnych, które powołują kapelanów harcerskich, a nawet tworzą osobną komisję dla spraw opieki duchownej nad Z. H. P. Więc może w tej dziedzinie, bardziej szczerego i wyraźnego stosunku do religji poszliśmy naprzód w porównaniu ze „starem Harcerstwem“? Może — dałby Bóg, wydaje mi się jednak, że i pod tym względem prawdziwi harcerze starzy byli głębsi od nas.

Z nami jest gorzej: bardzo często ideologji harcerskiej nie znamy, jakżesz możemy ją rozumieć, pokochać i przejąć się nią na całe życie? Opowiadają, że to, co na ten temat referowałem na kursach związkowych, dla ogółu kandydatów na podharcmistrzów było rewelacją, odkrywało przed nimi niespodziewanie głębokie myśli, zmieniało ich pogląd na Harcerstwo, którego dotychczas, podobno nawet na najlepszych kursach uczono ich uczyć, a nie uczono poznawać, przemyśleć, gruntować, przejmować za najgłębszą treść swego życia, za jego normę i busolę. Znów powiecie: przesadzasz. Znów odpowiem: Daj Boże, że się mylę.

Pracę tę traktuję jako wstępną; przedstawia ona poglądy twórcy skautingu, generała Roberta Baden-Powella, naogół bez uwag krytycznych. Ma to być wstęp i podstawa do rozważania ideologji naszego, polskiego, Harcerstwa i do prac nad jej rozwinięciem i pogłębieniem. Zasady Harcerstwa naszego ujmują: Przyrzeczenie i Prawo Harcerskie (patrz „Rocznik Harcerski“ na r. 1928, str. 14 i n.) oraz uchwały i rezolucje zjazdów harcerskich i konferencyj, zebrane w zeszycie Nr. 2 — 3 „Organizacji Harcerstwa“ (St. i I. Sedlaczkowie, Warszawa 1927). Źródłami do badań nad nią jest literatura harcerska (patrz „Bibljografja Harcerska“, St. Sedlaczek, Warszawa 1927), zwłaszcza zaś roczniki czasopism, szczególnie „Skauta“ lwowskiego i „Harcmistrza“.

O autorze

Stanisław Marian Sedlaczek (ur. 31 stycznia 1892 w Kołomyi, zm. 3 sierpnia 1941 w Auschwitz-Birkenau) – pedagog, instruktor i działacz harcerski, harcmistrz Rzeczypospolitej, Naczelnik Harcerzy Związku Harcerstwa Polskiego.

Autor książek, artykułów i opracowań. Ważniejsze z nich to: „Szkoła Harcerza”, „Harcerstwo polskie”, „Album”, „Bibliografia harcerska”, „Rocznik harcerski 1928”, „Przeglądy i pokazy harcerskie”, „Harcerstwo na Rusi i w Rosji”, „Geneza harcerstwa i skautingu”, oraz konspiracyjnie „Harcerstwo”.

Tłumacz: Rolanda E. Philippsa „System zastępowy”, Roberta Baden-Powella „Wskazówki dla skautmistrzów”.

Wszystkie jego utwory objęte były w 1951 roku zapisem cenzury w Polsce, podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek.

Fragment recenzji

To książki zakazane po 1945 roku, wycofywane z bibliotek i niszczone przez komunistyczne władze PRL. Nazwiska autorów, ich twórczość, były wymazywane przez cenzurę i niedostępne dla kolejnych pokoleń młodzieży, instruktorów harcerskich, wychowawców, pracowników naukowych. Władze harcerskie w socjalistycznym państwie dokładały wszelkich starań, by odciąć harcerstwo od historii i wpływów idei skautowej oraz by z inspiracji partii, nadać mu formę pionierskiej organizacji. Ideologia urzędowa w historii harcerstwa wpierw gorączkowo poszukiwała „postępowych tradycji”, a następnie z jeszcze większym zaangażowaniem legitymizowała każdy taki skrawek narodowej historii. Ten przekaz historyczny lepszego, nowego, socjalistycznego harcerstwa wzmacniały ówczesne publikacje.

Solidarnościowy zryw społeczny lat osiemdziesiątych minionego stulecia, porozumienia Okrągłego Stołu, odzyskanie wolności po 1989 roku umożliwiły odrodzenie ruchu harcerskiego, sięgnięcie do jego źródeł, historii i tradycji.

Coraz więcej jest prac poświęconych harcerstwu. Nadal jednak brakuje wznowień źródłowych publikacji, które w latach 1911–1939 miały wpływ na rozwój idei harcerskiej i organizacji, kształtowanie postaw harcerskich i kształcenie kadry instruktorskiej oraz społeczny wizerunek ZHP. Warto je przypomnieć, ponieważ wszystko, cokolwiek myślimy i czynimy, ma swoje bezpośrednie lub pośrednie, pozytywne lub negatywne, uświadamiane lub nie, źródła w tym, co myśleli i czynili nasi poprzednicy.

Wojciech Śliwerski

Fragment książki

Kodeks skautowy

Z uznania pewnych dyspozycyj za składające się na idealny typ człowieka-obywatela, z uznania pewnego sposobu postępowania za dobre, jako środek do osiągnięcia pewnych dóbr wyższego rzędu — wypływają odpowiednie normy, nakazy moralne „bądź takim a takim“, „postępuj tak a tak“. Te normy moralne ujmuje B. P. w kodeks, który prawa moralne przekształca w prawa organizacyjne pewnej korporacji, Boy Scouts Association — i dalej: wszystkich organizacyj skautowych świata.

Kodeks skautowy powstał w r. 1908 i nie uległ od tego czasu żadnym zasadniczym zmianom. Jakkolwiek poglądy B. P. podlegały rozwojowi i dziś możeby kodeks ten doznał pewnych uzupełnień, unika się tego, bo bardzo niepożądaną jest rzeczą zmienianie choćby tylko sformułowania zasadniczych tez wielkiego Ruchu: zawsze to w jakimś stopniu naraża na szwank autorytet podstawowych zasad.

Kodeks Skautowy składa się z trzech części, które stanowią:
Przyrzeczenie skautowe;
Hasło skautów;
Prawo skautowe.
Formę słowną tych form: formę przyrzeczenia, tryb rozkazujący hasła i tryb orzekający prawa skautowego uważam za rzecz z naszego punktu widzenia nieistotną, uzależnioną od względów pedagogicznych.

Przyrzeczenie skauta.
Na mój honor przyrzekam, że uczynię wszystko, co jest w mojej mocy,
aby spełnić swój obowiązek wobec Boga i Króla;
aby zawsze pomagać bliźnim;
aby być posłusznym Prawu Skautowemu. (Sc. 8).

Hasło skautów.

Bądź gotów (Be prepared), co znaczy, że macie być zawsze w gotowości duchowej i cielesnej do spełnienia swego obowiązku.

Bądź gotów duchem, wyrobiwszy w sobie umiejętność poddania się każdemu rozkazowi, a także obmyślając naprzód przypadek czy sytuację, która może się nadarzyć, tak, że znasz właściwy sposób postąpienia w właściwym momencie i chcesz go zastosować.

Bądź gotów ciałem, wyrabiając się na silnego i czynnego człowieka, zdolnego do wykonania właściwego czynu w właściwym momencie — i wykonującego go. (Sc. 56).

Streszczenie

Podstawy etyczne skautingu baden-powellowskiego przedstawiają moralne i pedagogiczne aspekty organizacji skautowych, głównie polskiego harcerstwa w zestawieniu z podstawowymi założeniami ruchu skautów Baden-Powella. Analizuje takie tematy jak ogólne postrzeganie świata i Boga na podstawie przyrzeczenia skauta, hasła skautów i prawa skautowego. Szczęście skaut może osiągnąć przez wyższe ideały lub przez służbę bliźnim: te baden-powellowskie filary szczęścia są tu dokładnie przeanalizowane przez autora. W ostatniej części pracy Stanisław Sedlaczek przytacza podstawowe zdaniem twórców skautingu wad, które mogą przejawić się u młodzieży. Podział i klasyfikacja etycznych ułomności, takich jak niereligijność czy egoizm zostaje przez autora przybliżony i skomentowany. Praca harcmistrza RP zawiera etyczne i pedagogiczne podstawy życia skauta z analizą i porównaniem z warunkami polskimi.

Działania reklamowe:

- informacje w internecie
- informacje na stronach branżowych
- informacje nas stronach organizacji harcerskich
- promocje w Związku Harcerstwa Polskiego
- prezentacje tytułów na spotkaniach z harcerzami
- promocje cenowe
- prezentacje na targach książek
- reklama na stronach społecznościowych