Przyznano Londyńskie Nagrody Literackie

Kazimierz Braun, dramaturg, reżyser, pisarz oraz Richard John Butterwick-Pawlikowski, historyk brytyjski zostali uhonorowani Londyńskimi Nagrodami Literackimi przyznanymi po raz 72. przez Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie.

„Kazimierz Braun otrzymuje Londyńską Nagrodę Literacką za całokształt twórczości, ze szczególnym uwzględnieniem działalności pisarskiej, teatralnej i naukowej po osiedleniu się w Stanach Zjednoczonych w roku 1985. Richard John Butterwick-Pawlikowski, historyk brytyjski został nagrodzony za popularyzowanie kultury i historii polskiej w anglojęzycznym świecie” – poinformowała w poniedziałek PAP pisarka dr Aleksandra Ziółkowska Boehm, członkini jury.

Kazimierz Braun urodzony 29 czerwca 1936 r. w Mokrsku Dolnym na Kielecczyźnie jest absolwentem filologii polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz reżyserii dramatu w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Doktorat uzyskał na UAM w Poznaniu w roku 1971, a stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych ze specjalnością teatrologia przyznano mu na 1975 na Uniwersytecie Wrocławskim.

„Ambitny i konsekwentnie egzekwowany plan kariery naukowej i artystycznej przerwała utrata pracy i stanowiska dyrektora we Wrocławskim Teatrze Współczesnym. Władze polityczne odsunęły Brauna za działalność opozycyjną. Prowadzony przez niego w latach 80. XX wieku cykl wykładów na kilku uczelniach w USA pozwolił mu na wyjazd do Ameryki. Od roku 1989 aż do profesorskiej emerytury pracował na Uniwersytecie w Buffalo w stanie Nowy Jork” – przedstawiono tło osiedlenia się Kazimierza Brauna w USA w komunikacie jury.

Kazimierz Braun jest autorem 77 książek, w tym m.in.: „A History of Polish Theater, 1939-1989”; Greenwood Press, Westport 1996; „Druga Reforma Teatru. Ludzie – Idee – Zdarzenia”, wyd. Volumen, Warszawa 2022; „Mój Ojciec”, wyd. A. Marszałek, Toruń 2023. Opublikował kilkaset szkiców z dziedziny historii i zagadnień warsztatowych teatru w języku polskim i angielskim.

Wydaje tomiki poezji, prozy, zbiory dramatów i scenariuszy teatralnych, słuchowisk radiowych, pisze również powieści.

Od czasu debiutu reżyserskiego w 1961 wyreżyserował ponad 150 przedstawień teatralnych i telewizyjnych w Polsce, USA, Kanadzie, Irlandii, Niemczech. W życiorysie twórczym Brauna dominuje Norwid. Zadanie, które wyznaczył sobie na progu kariery artystycznej: pokazania w teatrze i w telewizji wszystkich pełnospektaklowych sztuk tego pisarza – udało mu się spełnić. Zamknął je imponującą liczbą czternastu wybitnych realizacji dramaturgicznych Norwida. Ale inscenizował również dramaty Różewicza, Wyspiańskiego, Brechta, Szekspira.

Osobnym działem twórczości Kazimierza Brauna – jak zaznaczono w komunikacie jury - jest „budowanie gmachu pamięci Polek emigrantek”. W ciągu 20 z górą lat powstał cykl spektakli: scenariusz „American Dreams” opowiada o losach dwóch współczesnych polskich aktorek na obczyźnie; sztuka „Tamara L.” – o malarce Tamarze Łempickiej, „Promieniowanie” – o uczonej Marii Skłodowskiej-Curie, natomiast o niezłomnej patriotce, więźniarce niemieckich obozów i również uczonej mówi dramat „Karolina Lanckorońska”.

Były także przedstawienia o hollywoodzkiej gwieździe filmu niemego, Poli Negri, o aktorce i pieśniarce Hance Ordonównie, dużym zainteresowaniem cieszył się monodram „Królowa Emigrantka. Rzecz o Helenie Modrzejewskiej”.

Stworzył też dwie sztuki o Ignacym Paderewskim: „Dzieci Paderewskiego” i „Paderewski wraca”. Większość tych spektakli pisana była dla dwóch aktorek, Marii Nowotarskiej i Agaty Pilitowskiej z Salonu Poezji, Muzyki i Teatru w Toronto.

„Nagroda dla prof. Kazimierza Brauna przypadająca na okres powszechnego kryzysu wartości w naszym życiu jest tym bardziej znacząca, że twórczość laureata przywołuje norwidowskie cnoty piękna, dobra i prawdy” – podkreślono w komunikacie jury.

Richard John Butterwick-Pawlikowski, to urodzony 13 marca 1968 r. w Wielkiej Brytanii brytyjski historyk, badacz dziejów Polski i Litwy w XVIII wieku.

Obecnie jest pracownikiem University College w Londynie. Studiował historię w Cambridge, doktorat uzyskał w Oxfordzie. Jego zainteresowania badawcze obejmują historię polityki, religii, kultury i idei w XVIII wieku.

Jest autorem m.in. monografii „Poland’s Last King and English Culture. Stanisław August Poniatowski 1732-1798”, opublikowanej w Oxfordzie w roku 1998, polskie wydanie – w 2000, a także rozpraw o Oświeceniu i Antyoświeceniu, Kościele katolickim, parlamentaryzmie, i monarchii w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Richard John Butterwick-Pawlikowski pod wpływem ruchu Solidarności zainteresował się Polską, z której pochodzą jego przodkowie.

„Intensywna nauka języka polskiego, studia i badania w archiwach i bibliotekach europejskich sprawiły, że stał się wybitnym znawcą historii Polski okresu Oświecenia” – zaznaczono w komunikacie jury.

Jury zwróciło także uwagę na książkę „Światło i płomień. Odrodzenie i zniszczenie Rzeczypospolitej (1733-1795)”, którą John Butterwick napisał o tym, „jak w XVIII wieku zniknęło z mapy państwo, które nie było +jakimś pomniejszym księstwem czy miastem-republiką, tylko jednym z największych państw Europy+”. Książkę przełożył na język polski Michał Ronikier; opublikowana została przez Wydawnictwo Literackie w 2022 r.

„Zajmująca i odkrywcza rozprawa angielskiego profesora poświęcona osiemnastowiecznej Polsce ściślej: +państwom Rzeczypospolitej+ nawiązuje do najlepszych tradycji europejskiego dziejopisarstwa, do czasów, kiedy pisarze historyczni umieli połączyć wiedzę z intuicją badawczą i artyzmem, kiedy nauka była bliska literaturze” – podkreślili członkowie jury w swoim komunikacie.

W gronie jury Nagrody Literackiej ZPPnO są: przewodnicząca Regina Wasiak-Taylor, prezes ZPPnO; ks. prof. Janusz Ihnatowicz, Houston, USA; dr Aleksandra Ziółkowska-Boehm, Wilmington, USA i dr Adam Wierciński, Uniwersytet Opolski. Uroczystość wręczenia nagród odbędzie się w Londynie, w lutym 2024.

źródło: PAP, Anna Bernat