Recenzja

Listy do sąsiadki

Dwadzieścia sześć listów będących mini spektaklem epistolarnym w wykonaniu Marcela Prousta, który w międzyczasie pisał swoje wielkopomne dzieło "W poszukiwaniu straconego czasu". Pewnie byłaby to nic nie znacząca wymiana korespondencji między zamieszkującą tą samą kamienicę przy bulwarze Haussmanna panią Williams, żoną dentysty, który był ojczymem dla jej syna jedynaka z pierwszego małżeństwa z Paulem Emlerem, urzędnikiem towarzystwa ubezpieczeń morskich, gdyby nie to, iż korespondowała wg. Grahama Greene „największym powieściopisarzem dwudziestego wieku - prekursorem współczesnej powieści.

 

 

 

I wszystko to byłoby pewnie bez znaczenia, gdyby nie to, iż przedłużający się remont jej mieszkania i jej gra na harfie zainteresowały egzaltowanego w swojej chorobie Marcela Prousta,schorowanego, czterdziestoparoletniego mężczyznę, pisarza, jeszcze nie tak sławnego jak po śmierci, który kończył właśnie dzieło swojego życia. Rozrastający się do siedmiu tomów guasi autobiograficzny cykl - powieść „W poszukiwaniu straconego czasu”. Jej poszczególne tytuły brzmią: „W stronę Swanna”, „W cieniu zakwitających dziewcząt”, „Strona Guermantes”, „Sodoma i Gomora”, „Uwięziona”, „Nie ma Albertyny” i „Czas odnaleziony”. Myślę, iż tych dwadzieścia sześć listów Prousta, które ocalały można by potraktować jako szczególną scenografię jego mieszczańskiego dostatniego życia, w apartamentach odziedziczonych po ciotce, ze sporym zapasem gotówki w banku pochodzącej z odziedziczonego  spadku. Zresztą jego dzieciństwo upływało w dostatku i błogostanie stworzonym przez ukochaną matkę, babkę i służącą.

Listy jakie pisali do siebie, mogłyby posłużyć a rebour's jako inspiracja do napisania scenariusza sequla filmu Polańskiego „Lokator”. A właściwie mógłby stanowić jego prequel i ukazywać, to się działo wcześniej. Oto kamienicę przy bulwarze Haussmanna otaczają neurotyczne dźwięki. Te dobiegające z ulicy: jadące tramwaje, przechodnie, dźwięki rozbieranego sklepu, i te dobiegające od wewnątrz: remonty mieszkań, przestawianie mebli, trzepanie dywanów, naprawy różnych awarii. Obie te obręcze zaciskają się na cierpiącym ciele i duszy pisarza, estety, dandysa, ulubieńca paryskiej arystokracji. Pani Williams, którą bodaj odwiedza tylko raz w jej mieszkaniu staje się dla niego żywą namiastką jego literackich bohaterów. Dociekliwa, odnajduje sedno jego literackiej metody - iż kolejne czytane epizody wyjaśniają poprzednie. Był to zamierzony przez niego efekt. Ucieszyło go to, iż tak szybko to pojęła.

 

Rzadko wychodzący z domu Proust próbuje pisać, żyć swoim ustalonym z dawien dawna rytmem: pisanie, hektolitry kawy, czytanie. Czasem odwiedza znajomych, co czyni z tych czynności całe wyprawy, jak tą w poszukiwaniu swego przyjaciela Clary'ego. Ale ogólnie jest samotny, wycofany z czynnego życia. Próbuje spać między atakami astm, pisząc do niej listy, chociaż mieszka w tej samej kamienicy piętro wyżej. Jej wrażliwość, muzyczne wyrobienie wywołują w nim nostalgię, połączoną z epistolarną adoracją. Ten listowny flirt, jest taki jak japońskie ryciny, delikatnie zarysowany, obfituje w liczne bon moty. Poznaje ją po stukocie jej butów, przewrażliwiony posyła aforyzmy o różach, książki, w tym swoje. Ona rewanżuje się starając się odgadnąć stan jego duszy, bo ciągle obolałe i schorowane ciało wszyscy jego sąsiedzi znali od lat. Wszak życie z artystą i dandysem wymagało od nich również pewnych wyrzeczeń.

Nie jest to może dziełko na miarę jego parodystycznych tekstów czy artykułów pisanych dla Le Figaro, ale dla miłośników „Swanna” czy „Strony Guirmantes” na pewno stanowić to będzie czytelniczą gradkę.