Recenzja

Skauting i indywidualność

W znakomitej seriii reprintów zatytułowanych "Przywrócić Pamięć" Oficyny Wydawniczej IMPULS ukazała się ważna praca francuskiego pedagoga i edukatora Henri Boucheta pt. "Skauting i indywidualność". Jego praca jest wnikliwą analizą ruchu skautowskiego tak pod kątem ewoluowania idei jak i kształtowania się osobowości skautowskiej. Nie jest to typowy podręcznik ruchu skautoweskiego lecz kompendium wiedzy począwszy od teoretycznych dywagacji po przykłady działań i ćwiczeń skautowskich

Do polskiego wydania pracy Boucheta przedmowę i wstęp napisał Stanisław Sedlaczek, pedagog, instruktor i działacz harcerski, harcmistrz Rzeczypospolitej, Naczelnik Harcerzy Związku Harcerstwa Polskiego.

Charakteryzuje pracę Boucheta jako bardzo wszechstronną analizę ruchu opartą o ówczesną wiedzę psychologiczną i pedagogiczną, ale zarazem francuski pedagog zawiera w niej bardzo wiele pomysłów i praktycznych porad mogących być inspiracją dla drużynowych, zastępowych, tak jest na przykład  z informacjami dotyczącymi umundurowania i wyekwipowania skautów. Gdzie postulowane przez Boucheta zasady znacznie różnią się od polskiej praktyki. Podobnych różnic jest więcej, dotyczy to także musztry gilwellowskiej opartej w dużej mierze na mustrze wojskowej. A także stosunku do religii i wiary katolickiej, gdzie w swojej przedmowie do wydania polskiego Henri Bouchet przypomina duże przywiązanie Polaków do możliwości realizowania swojego przywiązania do praktyk religijnych. Przypomina też, iż narodziny ruchu skautowskiego w czasie, kiedy Polska była podzielona pomiędzy trzech zaborców zwróciła uwagę europejczyków na sprawę naszej niepodległości, a polski ruch skautowski miał bardzo dobrą prasę i rękojmię od samego twórcy ruchu Baden Powella, chociaż pierwsza jego reakcja na I Zjeździe w 1913 roku w Birmingham była zgoła bardzo oschła i sceptyczna. Pamiętajmy, iż nie mieliśmy własnego państwa, co dodatkowo osłabiało nasze działania skautowskie wobec innych państwa.

Swoją książkę Bouchet podzielił na siedem rozdziałów; jeden z ważniejszych dla polskiego ruchu skautowskiego "Kształtowanie właśnej osobowości". To właśnie nacisk na te wartości jak koleżeństwo, rycerskość, praca nad sobą, uważność, patriotyzm, prawdomówność, uczciwość dominowały w polskim ruchu skautowskim.

Drugim jest "Pomoc środowiska" obejmujący tematykę organizacji zastępu jako podstawowej autonomicznej jednostki organizacyjnej i jego "życia wewnętrznego".W podrozdziale zatytułowanym "Drużyna na usuługach zastępu" Bouchet porusza temat roli drużynowego i jego kształcenia, w parsagrafie 27 ujawnia "Tajemnicę skautingu|", którą według niego jest
jednolitym kształtowaniu charakteru i osobowości młodych chłopców chcących być skautami, odkrywanie tych wartości jakie w sobie noszą.

Kolejnym tematem jakim, porusa Bouchet w swojej pracy jest "Wychowanie społeczne przez kształcenie osobowości". W tym rozdziale Bouchet porównuje angielski i francuski system szkolnictwa i uspołeczniania miłodzieży udowadniając, iż wszelkie wątpliwości dotyczące odrywania młodych ludzi od nauki, a także obarczanie skautingu etykietą niebezpiecznego systemu szkolenia sportowego jest nieuzasadnione. Młody człowiek wciągnięty w system klasycznego skautingu staje się osobą bardziej prorodzinną i prospołeczną. Ujawniają się i kształtują również przez kolektywną zabawę jego pozytywne cecchy osobowości i charakteru. Tworzy to później świadomego członka swojego społeczeństwa, otwartego na sprawy innych ludzi.

W czwartym rozdziale " Zagadnienia Routiers starszych skautów, wędrowców" porusza on bardzo ważny problem dalszej socjalizacji i integracji z grupą starszej młodzieży, tj. siedemnasto i osiemastolatków. Wchodząc w dorosołość na pierwszym miejscu stawiają swoją potrzebę indywidualizmu, nie wystarcza im obecność drużyny i zabawy grupowe. To dla nich trudny czas, w którym muszą poustawiać relacje z zastępem, drużyną. Aby ich zatrzymać sfoprmułowano odnowę ruchu zwaną Routiers - Wędrowcy. To organizsacja zrzeszająca dorosłych skautów. Ich działania sprowadzają się do umiejętności uczenia, przekazania swojej wiedzy młodszym skautom. W związku ze zdobytą wcześniej wiedzą i umiejętnościami będą się oni specjalizowali w ratownictwie, służbie cywilnej, szkoleniu wojskowym.

Rozdziałó piąty poświęcił autor "Skautingu i indywidualności" "Skautingowi paradoksalnemu" Pod tym niejednoznaczym tytułem kreyje się po prostu skauting osób z różnymi stopniami niepełnosprawności: niewidomymi, obłożnie chorymi, niepełnosprawnymi umysłowo, a nawet trędowatymi (w tamtym czasie, kiedy postawał skauting był to duży problem) Od samego początku ruch skautowy w swojej pierwotnej idei miał na celu pracę z tymi, którzy w jakiś sposób ograniczeni życiowo chcą wstąpić w jego szeregi i realizować idee jego twórcy Baden Powella.

W rozdziale szóstym Bouchet zastanawia się nad "Granicami skautingu" A wymienia ich kilka, takich, które spowalniają proces szerzenia się idei ruchu w różnych krajach i środowiskach społecznych. Pierwszą barierą są granice społeczne, tu Bouchet przytacza przykład Francji, gdzie skostniały system edukacji nie akceptował wolnego zindywidualizowanego systemu szkołenia, bojąc się, iż przyszli skauci wymknął się spod kontroli szkoły i państwa.Drugą barierą jest bariera moralna, chodzi tu głównie o trudną rolę skutowego przywódcy, od których wymaga się  przykładu i poświęcenia. Trzecią barierą jest indywidualizm i różnorodnośc typów psychologicznych, które spotykają się na przykład w drużynie. Stąd duża uważność i cierpliwośc z jaką zastępowi czy drużynowi powinno traktować swoich podopiecznych, do relegowania opornych z druzyny włącznie. Ostatnią barierę stsanowi bariera pedagogiczna, tu ma na myśli skostnienie i sformalizowanie organizacyjne skautingu przez system szkolny.

Pracę Boucheta zamyka krótki rozdział "Moralność a indywidualność", w którym analizując metodę pedagogiczno-socjologiczną Durkheima pod kątem zastosowania jej w szkolnictwie udowadnia, iż instytucja szkoły w jej ówczesnym kształcie hamuje rozwój indywidualny uczniów. Starając się nagiąć ich psychikę do norm moralnych zapisanych w podstawie edukacyjnej nauczyciel jawi się nie jako mistrz czy przewodnik lecz przedstawiciel skostniałej państwowej instytucji. Alternatywą dla takiego dictum jest wówczas skauting ze swoją odhierarchizowaną metodą indywidualnego rozwoju w młodych luidziach ich pozytywnych cech, talentów na bazie metody Baden Powella. Zbiurokratyzowanej strukturze szkoły skauting proponuje elastyczne podejście do każdego młodego człowieka. Zamiast "urabiania społecznego" używa metody popierania i wyzwalania dobrych cech i nawyków, dając młodym ludziom zamiast regulaminów i kodeksów dużo przestrzeni do samorzwoju.

Bardzo ważna dla idei skautingu praca Boucheta mimo upływu czasu nic nie straciła ze swojej ważności. Stanisław Sedlaczek w swoim Wstępiwe stawia ją na równi wsród takich opracowań, co Loomisa, Richardsona czy Polaków Bouffała i Małkowskiego. Bardzo przydatna praca dla zrozumienmia siły i aktualności ideei badenpowellowskiego skautingu.