Aleksandra Majdzińska laureatką Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego

Pisarka i tłumaczka Aleksandra Majdzińska odebrała w niedzielę w Bibliotece Narodowej w Warszawie Nagrodę Literacką im. Marka Nowakowskiego za reportaż literacki „Szalom bonjour Odessa”. Laur przyznało jej jury pod przewodnictwem prof. prof. Macieja Urbanowskiego.

Galę rozpoczęło odczytanie listu prezydenta RP skierowanego do uczestników i organizatorów uroczystości wręczenia Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego. „Nagroda Literacka im. Marka Nowakowskiego zostaje przyznana już po raz siódmy. W ciągu kilku lat od jej ustanowienia – dzięki renomie patrona, kompetentnym i trafnym decyzjom jury oraz wybitnym talentom uhonorowanych twórców – mocno ugruntował się prestiż lauru” – napisał Andrzej Duda w liście, który odczytał doradca prezydenta Tadeusz Deszkiewicz.

Podkreślił, że „wręczenie tego wyróżnienia staje się co roku ważnym wydarzeniem w polskim życiu kulturalnym”. „Chcę dziś serdecznie podziękować wszystkim, którzy się do tego przyczyniają. Pragnę również przekazać serdeczne pozdrowienia wszystkim zgromadzonym na obecnej uroczystości” – napisał prezydent.

„Marek Nowakowski to jeden z najznakomitszych polskich prozaików współczesnych. Zwrócił na siebie uwagę i do dzisiaj zachwyca kolejne pokolenia czytelników małymi formami literackimi, które zyskały sobie miano »realizmu peryferyjnego«. Stał się kronikarzem codzienności; wnikliwym, rozumiejącym, wrażliwym narratorem życia warszawskich przedmieść” – ocenił. „Ze stolicą i jej peryferiami związał całą swą biografię i twórczość. Powiedziano wręcz o nim, że jest »najwarszawściejszy z pisarzy«” – przypomniał Andrzej Duda.

Zwrócił uwagę, że „Marek Nowakowski był też jak mitologiczny Anteusz, czerpiący twórczą energię z dotknięcia przyziemności”. „W historii naszej kultury zapisał się pełen rozpaczy i protestu Norwidowski okrzyk: »ideał sięgnął bruku«. Tymczasem dla Nowakowskiego źródło natchnienia stanowiły właśnie bruki warszawskich ulic, scenki z kolei podmiejskiej, opowieści postaci ze środowisk bynajmniej nie elitarnych, ze świata ciężkiej, żmudnej pracy, a nawet z półświatka” – wyjaśnił prezydent, dodając, że „w jego prozie każdy człowiek jest ważny i ciekawy – w swojej powszedniości, a zarazem indywidualności i barwności”.

„Bardzo możliwe, że to humanistyczne spojrzenie i szacunek dla człowieczeństwa – w połączeniu z jego prawością i patriotyzmem – skłoniły Marka Nowakowskiego do zaangażowania w działalność opozycyjną w PRL” – napisał. „Pisarz nie tworzył traktatów politycznych ani moralnych. Po prostu opisywał i demaskował zło, kłamstwo i niesprawiedliwość” – wyjaśnił.

„Jego »Raport o stanie wojennym«, wydany w podziemiu przez Niezależną Oficynę Wydawniczą NOWa oraz przez Instytut Literacki w Paryżu, pokazał całemu światu podłą, nędzną twarz komunizmu. Odwetem za bezkompromisowość autora były surowe represje i uwięzienie” – przypomniał Andrzej Duda.

„Jesteśmy wdzięczni Markowi Nowakowskiemu, że swoją odważną postawą przyczynił się do zwycięstwa wolnej Polski. A jednocześnie wysoko cenimy go również za to, że i po przełomie ustrojowym pozostał wyczulony na losy prostych ludzi, na przypadki nieliczenia się silnych z potrzebami słabych, na wykluczenie i marginalizację całych grup społecznych, ponownie zmuszanych do podporządkowania się – obiektywnym jakoby – regułom nowej, wolnorynkowej rzeczywistości” - podkreślił prezydent.

„To wspaniałe, że spojrzenie na świat patrona Nagrody – pochylenie się nad życiem zwykłych »zjadaczy chleba«, nad detalem, nad powszedniością – a także wyrażanie spostrzeżeń w tradycyjnej, realistycznej, zwięzłej formie znajdują dzisiaj kontynuację i owocują świetnymi dziełami literackimi” – ocenił. „Dowodzą tego kolejne werdykty, których trafności chcę pogratulować jury” – zaznaczył prezydent.

„Składam zarazem serdeczne gratulacje osobie otrzymującej tegoroczną Nagrodę, która dołącza dziś do doborowego grona laureatów. Dziękuję całemu środowisku, któremu bliskie jest pisarstwo i postawa Marka Nowakowskiego, za książki, którymi obdarowują Państwo kulturę polską, oraz za wzruszenia i przemyślenia, które dzięki Państwu stają się udziałem czytelników. Życzę niewyczerpanych sił twórczych autorom, a odbiorcom wielu kolejnych znakomitych lektur” - zakończył swój list Andrzej Duda.

Jak poinformowano na stronie Polskiego Radia 24, prozaik Wojciech Chmielewski podkreślił w laudacji, że książka Aleksandry Majdzińskiej jest zbiorem krótkich, dynamicznych zapisków rejestrujących życie wielkiego miasta. „To proza realistyczna i bliska Markowi Nowakowskiemu w swej fascynacji codziennością miejskich pejzaży. Autorka wyczulona jest na urodę szczegółu i egzotykę tego, co pozornie zwyczajne” – ocenił pisarz.

Aleksandra Majdzińska jest pisarką, scenarzystką, tłumaczką, wieloletnią nauczycielką polonijną na Wschodzie. „Za scenariusz do filmu »Mleczny brat« w reż. Vahrama Mkhitaryana (producent: Wajda Studio) zdobyła nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Złota Morela w Erywaniu i została nominowana do Nagrody Juliusza Machulskiego. Debiutowała zbiorem opowiadań »Morkut i inne opowiadania« (2019), a następnie opublikowała esej »Szalom bonjour Odessa« (2022)” – przypomniano na stronie Radia dla Ciebie.

Biblioteka Narodowa ustanowiła Nagrodę Literacką im. Marka Nowakowskiego w roku 2017, trzy lata po śmierci warszawskiego pisarza, publicysty i scenarzysty, autora m.in. „Raportu o stanie wojennym”, „Wesela raz jeszcze”, „Powidoków” czy „Nekropolis”. „Pisarz przekazał Bibliotece znaczną część swego archiwum jeszcze w 2012 r.” – napisano na stronie Polskiego Radia 24.

Mottem Nagrody są słowa Nowakowskiego „Nie jesteśmy znikąd”. Laur jego imienia jest przyznawany za opowiadanie lub cykl opowiadań „charakteryzujących się niekonwencjonalnością sądów, odwagą i precyzją myśli oraz pięknem słowa”. „Jej cechą szczególną jest docenienie małej formy, bardzo wymagającej pisarsko” – przypomniano w informacji.

Laureatów rokrocznie wyłania jury powołane przez dyrektora Biblioteki Narodowej w porozumieniu z wdową po pisarzu, panią Jolantą Zabarnik-Nowakowską. Obecnie przewodniczącym jury jest prof. Maciej Urbanowski.

Laureat otrzymuje statuetkę, zaprojektowaną przez prof. Macieja Aleksandrowicza, list gratulacyjny i nagrodę pieniężną, której fundatorem jest Biblioteka Narodowa ze środków przekazanych przez International Paper, mecenasa Nagrody.

źródło: PAP, Grzegorz Janikowski