Marianna Kijanowska i Luljeta Lleshanaku Europejskimi Poetkami Wolności 2022

Po raz pierwszy w czternastoletniej historii Nagrody Literackiej Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności” Jury zdecydowało się uhonorować dwie poetki. Europejskimi Poetkami Wolności 2022 zostały Marianna Kijanowska (Ukraina) uhonorowana za tom „Babi Jar. Na głosy” i Luljeta Lleshanaku (Albania) doceniona za tom „Woda i węgiel”. Osobno uhonorowani zostaną tłumacze zbiorów: Adam Pomorski i Dorota Horodyska. Wręczenie nagród odbędzie się 10 czerwca podczas Festiwalu Europejski Poeta Wolności (9-11 czerwca).

Jury Nagrody Literackiej „Europejski Poeta Wolności” obradowało w Gdańsku w dniu 25 kwietnia 2022 w składzie: Anna Czekanowicz, Krzysztof Czyżewski (Przewodniczący Jury), Paweł Huelle, Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Beata Stasińska, Olga Tokarczuk oraz Andrzej Jagodziński (niegłosujący Sekretarz Jury). W edycji 2020-2022 Jurorzy i Jurorki wybierali spośród pięciu nominowanych tomów.

„Już na początku obrad, podczas pierwszej prezentacji swoich wyborów, wszyscy Jurorzy i Jurorki jednogłośnie wskazali, że dwie z przedstawionych książek: »Babi Jar. Na głosy« ukraińskiej poetki Marianny Kijanowskiej w przekładzie Adama Pomorskiego i »Woda i węgiel« Luljety Lleshanaku, poetki albańskiej, w przekładzie Doroty Horodyskiej, postawiły ich w niezwykłej sytuacji, która nie pozwala na wskazanie do Nagrody jednego z dwóch przedstawionych tomów”, czytamy w uzasadnieniu wyboru Jury.

Po kilkugodzinnych obradach i dyskusji zogniskowanej wokół obu tomów, Jurorki i Jurorzy ponownie jednogłośnie stwierdzili, że „sytuują tomy Kijanowskiej i Lleshanaku jako dwa równoważne, dopełniające się i tak samo mistrzowskie dokonania poetyckie”. Werdykt Jury został przedstawiony Prezydent Gdańska Aleksandrze Dulkiewicz, która wyraziła zgodę na przyznanie dwóch równorzędnych Nagród.

Jury o tomie „Babi Jar. Na głosy” Marianny Kijanowskiej w przekładzie Adama Pomorskiego

„To poemat lamentacyjny, w którym Kijanowska osiąga najwyższe mistrzostwo, konstruując opowieści pełne prostoty, przepełnione jednostkowymi doświadczeniami i naznaczone przeczuciem nieuchronnej zagłady. (...) To poezja cielesności, bólu i krwi, które wymykają się historycznemu przyporządkowaniu. Wystarczy zmienić imiona ludzi, nazwy miejsc, by nagle poemat stał się przerażająco aktualny jako tren opłakujący zbiorowe groby Buczy, Irpienia czy Mariupola.”

→ więcej o tomie: https://europejskipoetawolnosci.pl/finalist/marianna-kijanowska/

Jury o tomie „Woda i węgiel” Luljety Lleshanaku w przekładzie Doroty Horodyskiej

„»Woda i węgiel« to arcydzieło, skończone i pełne, o precyzyjnej konstrukcji, a niezwykła oszczędność słowa potęguje wrażenie doskonałości. Tematem wierszy Lleshanaku jest przejmujący opis dochodzenia do wolności w świecie zniewolenia, w którym się urodziła i dorastała. Poetka jest przy tym erudytką, która w swej twórczości scala różne, nie tylko własne doświadczenia, co sprawia, że jej poezja może trafić do czytelnika pod każdą szerokością geograficzną. Brzmi niczym czysty i nieskazitelny kryształ.”

→ więcej o tomie: https://europejskipoetawolnosci.pl/finalist/luljeta-lleshanaku/

Jury wskazało na wielką wartość przekładów obu tomów. Adam Pomorski, uznany tłumacz z języka rosyjskiego, niemieckiego, angielskiego, białoruskiego i ukraińskiego, jest m.in. autorem przekładu tomu „Prom przez kanał La Manche” pierwszego laureata Nagrody „Europejski Poeta Wolności”, Uładzimira Arłowa (2010). Mistrzowskie przekłady Doroty Horodyskiej również pojawiły się w jednej z wcześniejszych edycji EPW. Tłumaczona przez nią poezja Luljety Lleshanaku znalazła się w finale drugiej edycji Nagrody – za przekład tomu „Dzieci natury” Horodyska uhonorowana została prestiżową Nagrodą „Literatury na Świecie”.

W uzasadnieniu werdyktu Jury podkreśliło wysoką wartość artystyczną wszystkich finalistów i finalistek: „Każdy z nominowanych do Nagrody poetów i poetek prezentuje mocno brzmiący, indywidualny język poetycki i przedstawia świat w niepowtarzalny, nieoczywisty, niezwykle interesujący sposób. Wysokie uznanie znajduje też praca, jaką podjęli tłumacze i tłumaczki”. W tej edycji do finału Nagrody zakwalifikowało się pięć tomów:

Anja Golob „Didaskalia do oddechu”, przekład z jęz. słoweńskiego Marlena Gruda i Miłosz Biedrzycki;
Petr Hruška „Chcieliśmy się uratować”, przekład z jęz. czeskiego Dorota Dobrew i Franciszek Nastulczyk;
Kateryna Kałytko „Nikt nas tu nie zna i my – nikogo”, przekład z jęz. ukraińskiego Aneta Kamińska;
Marianna Kijanowska „Babi Jar. Na głosy”, przekład z jęz. ukraińskiego Adam Pomorski;
Luljeta Lleshanaku „Woda i węgiel”, przekład z jęz. albańskiego Dorota Horodyska.

***

Nagroda Literacka Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności” przyznawana jest w trybie dwuletnim. Jej celem jest promocja zjawisk poetyckich, które poruszają jeden z najważniejszych tematów współczesnego świata – temat wolności, a jednocześnie posiadają wysoką wartość artystyczną. W każdej edycji Nagroda przyznawana jest poecie lub poetce oraz jego/jej tłumaczowi/tłumaczce/tłumaczom. Nagroda posiada wymiar finansowy: autorzy wyróżnionych tomów otrzymują 100 tys. zł, a tłumacze 20 tys. zł. Nagrodzie towarzyszy seria wydawnicza, w ramach której publikowane są przekłady nominowanych tomów.

Wręczenie tegorocznych Nagród odbędzie się 10 czerwca podczas gali w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim. Uroczystość w reżyserii Agaty Puszcz będzie częścią programu Festiwalu Europejski Poeta Wolności: w dniach 9-11 czerwca organizatorzy zapraszają do Gdańska na spotkania z poezją i jej twórcami oraz wydarzenia artystyczne inspirowane poezją. Program Festiwalu już wkrótce dostępny będzie na → www.europejskipoetawolnosci.pl.

Dotychczasowi laureaci i laureatki Nagrody:

Sinéad Morrissey „O równowadze” (2020), przekład z jęz. angielskiego Magda Heydel;
Linda Vilhjálmsdóttir „Wolność” (2018), przekład z jęz. islandzkiego Jacek Godek;
Ana Blandiana „Moja ojczyzna A4” (2016), przekład z jęz. rumuńskiego Joanna Kornaś-Warwas
Dorta Jagić „Kanapa na rynku” (2014), przekład z jęz. chorwackiego Małgorzata Wierzbicka;
Durs Grünbein „Mizantrop na Capri” (2012), przekład z jęz. niemieckiego Tomasz Kopacki;
Uładzimir Arłow „Prom przez kanał La Manche” (2010), przekład z jęz. białoruskiego Adam Pomorski.

Fundatorem Nagrody Literackiej „Europejski Poeta Wolności” jest Miasto Gdańsk.

Organizatorem Festiwalu i Nagrody jest Instytut Kultury Miejskiej.