ICORN, Kholoud Charaf,
Prześladowana syryjska poetka Kholoud Charaf, stypendystka programu ICORN, już w Krakowie
Syryjska poetka i krytyczka sztuki Kholoud Charaf jest ósmym stypendystą Międzynarodowej Sieci Miast Uchodźstwa ICORN, który znalazł schronienie w Krakowie. Charaf, w przeciwieństwie do poprzednich stypendystów, pozostanie pod Wawelem dwa lata.
„Dzięki decyzji prezydenta Krakowa od teraz będziemy gościć stypendystów ICORN przez dwa lata, co ma pozwolić ich lepiej związać ze społecznością lokalną i wykorzystać ich pobyt w naszym mieście, lepiej ich powiązać ze środowiskami literackimi czy uniwersyteckim, po to, by doszło do autentycznej wymiany między naszym gościem a środowiskiem literackim” – powiedział w środę na konferencji prasowej Robert Piaskowski, zastępca dyrektor ds. programowych Krakowskiego Biura Festiwalowego (KBF), które współorganizuje program w mieście.
Kholoud Charaf pochodzi z miejscowości Al Mjemr na południu Syrii. W 2003 r. ukończyła Uniwersytet w Damaszku i uzyskała dyplom technika medycznego. Była m.in. kierownikiem pracowni medycznej na oddziale kobiecym w więzieniu Suwayda i nauczycielką języka angielskiego w Syryjskim Instytucie Edukacji – nauczała dzieci, które z powodu wojny nie miały szans na formalną edukację.
Podczas pracy w 2013 r. w laboratorium medycznym w głównej komendzie policji w Suwayda policjant groził jej śmiercią za ujawnienie jakichkolwiek informacji o naruszeniach prawa wobec więźniów. Charaf próbowała kilka razy złożyć skargę do szefa policji, ale ten nigdy jej nie przyjął.
Nie mogąc znieść ogromnej presji i zagrożeń, kobieta porzuciła pracę i postanowiła oddać się literaturze, jednak w mieście kontrolowanym przez lojalistów wobec syryjskiego rządu nie mogła swobodnie się wypowiadać. Powodem dodatkowego stresu był dla niej jej status – rozwódka. W Syrii kobieta rozwiedziona jest postrzegana jako ciężar dla swojej rodziny, a w czasie wojny rośnie ryzyko porwań kobiet przez sunnickie grupy zbrojne.
Jako poetka opublikowała jeden tom, w 2016 r., „The Remains of Butterfly” (pol. „Resztki motyla”), który spotkał się z pozytywnymi ocenami krytyków. Charaf publikowała wiersze w arabskiej prasie. Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Syrii.
Kholoud Charaf przyleciała do Krakowa dwa tygodnie temu. Polscy organizatorzy (miasto Kraków, KBF, Stowarzyszenie Willa Decjusza) zapewnili jej mieszkanie i warunki do pracy pisarskiej, a także pomoc prawną i udział w wydarzeniach integrujących ją ze środowiskiem literackim.
„Kiedy tu wylądowałam, pomyślałam: »Witaj, nowy domie«” – opowiadała dziennikarzom w środę. Jak zdradziła, w Krakowie zamierza skończyć pracę nad trzema książkami. Pierwsza ma mieć charakter wspomnień, będzie o rodzinnym mieście, dzieciństwie, a jej prawdopodobny tytuł to „Powrót do domu”.
Druga książka ma mieć charakter akademicki i będzie poświęcona motywowi tragicznego bohatera w poezji syryjskiej po 2011 r. Trzecia pozycja to drugi tom poezji. „Zbiór będzie o ludzkości i o wojnie. Język będzie prostszy niż w pierwszym tomie” – powiedziała.
Jak mówiła, na najbliższe dwa lata ma wiele planów – chce m.in. poznać język i kulturę polską, chce „odkrywać skarby Krakowa”.
Dotychczas na język polski zostały przetłumaczone pojedyncze utwory autorki.
„To poezja utrzymana w klasycyzującym stylu, język tej poezji jest niezwykle transparentny, można by powiedzieć, że charakteryzuje go to, co Zbigniew Herbert nazywał semantyczną przejrzystością. Ten język nie zatrzymuje nas na swej powierzchni, ale poddaje nam pewne obrazy, obrazy intensywne emocjonalnie, które trafiają do nas i pobudzają naszą wyobraźnię” – ocenił filolog i krytyk z UJ Grzegorz Jankowicz, który prowadził środową konferencję prasową.
Sieć ICORN powstała w Norwegii w 2005 r., oferuje azyl pisarzom i obrońcom praw człowieka, którzy z powodu prześladowań nie mogą swobodnie żyć i tworzyć we własnej ojczyźnie. Kraków w 2011 r. przystąpił do ICORN, otrzymał zaproszenie jako pierwsze miasto z Europy Środkowo-Wschodniej. W 2015 r. polska reprezentacja w Sieci powiększyła się o Wrocław, a w 2017 – o Gdańsk.
W ramach ICORN w Krakowie gościli: Maria Amelie z Osetii Północnej, Kareem Amer z Egiptu, Mostafa Zamaninja z Iranu, Lawon Barszczewski z Białorusi, Asli Erdogan z Turcji, Felix Kaputu z Konga i Monem Mahjoub z Libii.
